Khả năng tập trung là nền tảng quan trọng cho sự thành công trong học tập và cuộc sống. Tuy nhiên, nhiều cha mẹ đang gặp khó khăn trong việc cách dạy con tập trung hiệu quả khi trẻ thường xuyên bị phân tâm hoặc khó duy trì sự chú ý. Từ việc hiểu rõ nguyên nhân đến áp dụng các phương pháp khoa học đã được chứng minh, việc rèn luyện khả năng tập trung cho trẻ hoàn toàn có thể thực hiện ngay tại nhà. Bài viết này của The Dewey Schools sẽ chia sẻ 10+ phương pháp dạy con tập trung đơn giản và hiệu quả.
1. Nguyên nhân khiến trẻ mất tập trung
Trẻ mất tập trung có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm yếu tố môi trường, sinh lý và tâm lý. Hiểu rõ các nguyên nhân này giúp phụ huynh và giáo viên tìm ra các phương pháp dạy trẻ kém tập trung hiệu quả.
- Yếu tố môi trường và thói quen sinh hoạt: Không gian học tập ồn ào hoặc có quá nhiều yếu tố gây xao nhãng như tivi, điện thoại, đồ chơi khiến trẻ khó duy trì sự chú ý. Việc thiếu ngủ, bỏ bữa hoặc ăn uống không đủ chất (đặc biệt là thiếu sắt, kẽm, omega-3…) cũng ảnh hưởng đến sự tỉnh táo và khả năng học tập.
- Yếu tố tâm lý: Trẻ thiếu hứng thú hoặc không hiểu mục đích của việc học sẽ dễ chán nản, mất kiên nhẫn. Bên cạnh đó, áp lực từ cha mẹ, cảm giác bị so sánh hoặc thường xuyên bị chê bai có thể khiến trẻ mất tự tin, dẫn đến mất tập trung kéo dài.
- Bệnh lý và di truyền: Một số trẻ gặp khó khăn trong việc duy trì sự chú ý do ảnh hưởng từ rối loạn thần kinh như ADHD (rối loạn tăng động giảm chú ý). Điều này khiến trẻ trở nên hiếu động quá mức, dễ bị phân tâm và khó hoàn thành nhiệm vụ. Ngoài ra, yếu tố di truyền cũng đóng vai trò nếu trong gia đình có người từng gặp vấn đề tương tự.
Trong nhiều trường hợp, cha mẹ không nắm rõ cách dạy trẻ không tập trung, khiến trẻ ngày càng khó kiểm soát hành vi và khả năng chú ý. Đặc biệt là ở độ tuổi nhỏ, việc lựa chọn đúng phương pháp là điều rất quan trọng.
Cách dạy con tập trung
>>XEM THÊM: Nguyên nhân bé không tập trung và 7+ cách khắc phục hiệu quả
2. 10+ cách dạy con tập trung hiệu quả, đơn giản ngay tại nhà
2.1.Chia nhỏ nhiệm vụ học tập và đặt thời gian cụ thể
Một phương pháp dạy trẻ tập trung hiệu quả khác chính là chia nhỏ nhiệm vụ học tập thành các mục tiêu cụ thể, dễ thực hiện. Việc phân chia công việc thành những nhiệm vụ nhỏ sẽ giúp trẻ tránh bị cảm giác choáng ngợp và mất tập trung. Khi trẻ biết rõ mình cần làm gì để đạt được mục tiêu phía trước, các em sẽ giảm bớt sự mơ hồ.
Ba mẹ có thể sử dụng phương pháp Pomodoro để giúp trẻ duy trì sự tập trung cao độ trong khoảng thời gian ngắn. Trẻ làm việc trong các phiên Pomodoro (thường là 25 phút) và nghỉ ngắn (5 phút), giúp tối đa hóa sự tập trung và tránh mệt mỏi.
Ứng dụng phương pháp này giúp ba mẹ quản lý thời gian theo kế hoạch, dễ dàng đánh giá mức độ hoàn thành của các nhiệm vụ. Trẻ có thể nhận thông báo khi đến thời gian thực hiện nhiệm vụ, giúp duy trì sự chú ý của trẻ.
Một phụ huynh cho biết, anh đã áp dụng thành công phương pháp Pomodoro cho con gái học lớp 4 tại nhà. Thay vì yêu cầu con “làm hết bài tập”, anh chia thành các mục công việc nhỏ: 20 phút làm toán, nghỉ 5 phút uống nước, tiếp theo 20 phút làm tiếng Việt. Từ khi anh áp dụng cách dạy con tập trung học bài này, hiệu suất học tập của con gái anh đã cải thiện rõ rệt.
Chia nhỏ nhiệm vụ học tập thành các mục tiêu nhỏ
>>XEM THÊM:
- Có nên cho con học lại lớp 1? Lời khuyên từ Chuyên gia
- Có nên cho con học thêm không? Lợi ích & Tác hại tiềm ẩn
2.2. Tạo môi trường học tập yên tĩnh
Một trong những cách dạy con tập trung hiệu quả tại nhà là xây dựng một không gian học tập yên tĩnh, gọn gàng. Phụ huynh nên bố trí một góc học tập riêng, tránh xa các yếu tố gây xao nhãng như tivi, thiết bị điện tử hoặc đồ chơi. Đồng thời, không gian này cần có đầy đủ ánh sáng tự nhiên hoặc ánh sáng học tập tiêu chuẩn, bàn ghế phù hợp với chiều cao của trẻ và được sắp xếp khoa học.
Việc duy trì một khu vực học cố định giúp trẻ hình thành thói quen rõ ràng: khi ngồi vào bàn học, trẻ hiểu rằng đó là thời điểm cần tập trung.. Đây là bước quan trọng để tạo nền tảng kỷ luật cho trẻ, giúp con tập trung hơn trong quá trình học tập.
Một người mẹ có con trai 8 tuổi luôn bị phân tâm khi học bài ở bàn ăn. Chị quyết định dọn một góc nhỏ trong phòng, đặt bàn học riêng quay lưng về phía TV. Thay đổi nhỏ này mang lại hiệu quả bất ngờ – chỉ sau một tuần, con tự giác ngồi vào bàn học mỗi chiều.
Môi trường học tập yên tĩnh giúp con tập trung hơn
2.3. Sử dụng trò chơi tăng cường tập trung
Trẻ thường dễ bị cuốn hút bởi các hoạt động vui chơi. Do đó, nếu cha mẹ biết cách chọn lựa, mỗi trò chơi không chỉ mang lại niềm vui mà còn giúp con rèn luyện khả năng tư duy và xử lý tình huống hiệu quả. Đồng thời, đây cũng là một trong những cách dạy con tập trung mà nhiều cha mẹ dễ dàng áp dụng ngay tại nhà.
Việc lồng ghép trò chơi vào các khoảng thời gian trong ngày không chỉ giúp việc học tập của trẻ trở nên nhẹ nhàng mà còn là chiến lược khoa học để rèn luyện khả năng tập trung một cách tự nhiên.
Dưới đây là một số trò chơi tăng cường tập trung mà phụ huynh có thể tham khảo:
- Cờ vua, sudoku: Rèn luyện tư duy chiến lược và khả năng duy trì sự tập trung trong thời gian dài cho trẻ.
- Giải đố: Tùy theo độ tuổi, phụ huynh có thể cho trẻ thử sức với các loại câu đố hình ảnh, chữ cái hoặc logic đơn giản. Trò chơi này kích thích khả năng quan sát, tư duy và sự kiên trì khi giải quyết vấn đề của trẻ. Với những bé khó chú ý khi học, các trò chơi trí tuệ chính là một trong những cách dạy bé không tập trung hiệu quả.
- Xếp hình, lego: Gia tăng sự tập trung của trẻ thông qua việc sắp xếp đúng vị trí, hoàn thiện mô hình theo quy luật hoặc hình mẫu.
Xếp hình lego là trò chơi giúp nâng cao độ tập trung của trẻ
>>XEM THÊM:
- Có nên cho con học thêm lớp 1? Lời khuyên từ Chuyên gia
- 8+ cách dạy chữ cho bé 5 tuổi hiệu quả và dễ áp dụng
2.4. Đặt ra mục tiêu cụ thể, chi tiết để trẻ tập trung hơn
Một đứa trẻ có thể duy trì sự tập trung không phải nhờ vào sự nhắc nhở liên tục, mà nhờ vào việc trẻ hiểu rõ điều mình cần làm. Do đó, đặt ra mục tiêu rõ ràng trong quá trình học của trẻ chính là cách dạy con tự giác, giúp các em giảm thiểu xao nhãng và trở nên chủ động hơn.
Cha mẹ có thể hỗ trợ trẻ xác định những mục tiêu học tập cụ thể, dễ dàng theo dõi, chẳng hạn như:
- Hoàn thành một bài toán trong 30 phút
- Đọc xong 5 trang sách
- Tô màu hết một tranh vẽ trong buổi tối
Khi hoàn thành được những mục tiêu này, trẻ sẽ có cảm giác mình đang tiến bộ mỗi ngày – điều này nuôi dưỡng sự tự tin, tạo hứng thú và giúp trẻ tập trung tốt hơn.
Để áp dụng phương pháp này hiệu quả, cha mẹ có thể cân nhắc xây dựng “bảng nhiệm vụ hàng ngày” cho con với các mục tiêu rõ ràng như: “Làm 8 bài toán trong 25 phút”, “Đọc 3 trang truyện”, “Viết 1 đoạn văn ngắn”. Mỗi nhiệm vụ hoàn thành, con được tự tích dấu tick và nhận sticker. từ một đứa trẻ dễ bị xao nhãng đã trở thành một học sinh chủ động, biết tự quản lý thời gian.
Đây là cách dạy con tập trung khi học hiệu quả, đặc biệt phù hợp với những bé đang trong giai đoạn tiểu học.
Đặt ra mục tiêu cụ thể, chi tiết để trẻ tập trung hơn
>>XEM THÊM:
- 7+ bí quyết dạy con học giỏi hiệu quả, tiếp thu nhanh
- 8+ bí quyết dạy con chăm học hiệu quả, khoa học tại nhà
2.5. Khuyến khích vận động thể chất
Nếu bạn đang tìm cách giúp bé tập trung mà không muốn ép buộc hoặc phụ thuộc vào các thiết bị công nghệ, việc khuyến khích vận động thể chất chính là một hướng đi đúng đắn.
Trẻ nhỏ thường khó ngồi yên và duy trì sự tập trung trong thời gian dài, nhưng khi được tham gia vào các hoạt động thể chất phù hợp, mức độ chú ý của trẻ thường được cải thiện rõ rệt. Vận động giúp tăng cường lưu thông máu, cung cấp oxy cho não, từ đó nâng cao hiệu suất hoạt động của não bộ giúp trẻ không còn bị xao nhãng.
Ngoài ra, thể dục thể thao còn là cách giúp trẻ giải tỏa căng thẳng. Khi tinh thần được thư giãn, trẻ sẽ dễ dàng tiếp nhận và duy trì sự chú ý trong học tập cũng như trong các hoạt động thường ngày. Phụ huynh có thể khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động như chạy bộ, đạp xe, bơi lội, chơi thể thao đồng đội, hoặc đơn giản là tập vài động tác vận động nhẹ nhàng tại nhà.
Một phụ huynh ở Hà Nội chia sẻ: Chị nhận thấy con trai 8 tuổi hay mất tập trung khi làm bài tập. Chị bắt đầu cho con thực hiện 10 phút bài tập yoga đơn giản mỗi sáng. Sau đó, mỗi buổi chiều trước khi học bài, con sẽ chạy bộ 15 phút quanh sân chung cư. Ban đầu, bé có vẻ mệt mỏi và không hứng thú. Tuy nhiên, chỉ sau 2 tuần thực hiện đều đặn, con chị ngồi làm bài tập trung hơn đáng kể – từ việc chỉ có thể tập trung 10-15 phút, giờ đây con có thể duy trì sự chú ý trong 40-45 phút liên tục. Điều đặc biệt, con không còn tình trạng ngồi không yên và hay nhìn sang chỗ khác như trước.
>>XEM THÊM:
- Có nên cho bé học chữ sớm? Giải đáp A-Z từ Chuyên gia
- 8 cách dạy bé học đơn giản, khoa học, hiệu quả ngay tại nhà
Vận động thể chất cũng giúp trẻ tập trung hơn
2.6. Luôn khen ngợi và động viên trẻ
Sự động viên đúng lúc có thể tạo ra những chuyển biến tích cực trong cách trẻ duy trì sự chú ý. Khi nhận được lời khen cụ thể, trẻ thường có xu hướng lặp lại hành vi tốt để tiếp tục được ghi nhận, từ đó dần hình thành những thói quen tích cực.
Do đó, nếu trẻ vừa hoàn thành một bài tập mà không bị xao nhãng, phụ huynh có thể nói: “Con ngồi học rất nghiêm túc đấy” hoặc “Bố/mẹ thấy con cố gắng làm bài từ đầu đến cuối, giỏi lắm”. Những lời khen rõ ràng như vậy giúp trẻ hiểu điều gì đang được đánh giá cao, thay vì chỉ nghe những lời tán thưởng chung chung.
Tuy nhiên, nếu trẻ thường xuyên mất tập trung ở mức nghiêm trọng, các phương pháp khích lệ tại nhà chỉ mang tính hỗ trợ. Với những trường hợp như trẻ 7 tuổi không tập trung khi học, phụ huynh nên cân nhắc tham khảo ý kiến chuyên gia để xác định nguyên nhân cụ thể và có hướng can thiệp phù hợp.
Luôn khen ngợi và động viên trẻ đúng lúc, kịp thời
>>XEM THÊM:
- 8+ cách dạy trẻ 1 tuổi phát triển tư duy toàn diện, hiệu quả
2.7. Đảm bảo chế độ dinh dưỡng và giấc ngủ
Trong quá trình áp dụng các cách dạy con tập trung hiệu quả, ba mẹ không nên bỏ qua vai trò của dinh dưỡng và giấc ngủ. Não bộ của trẻ cần được nuôi dưỡng đầy đủ để duy trì sự chú ý, ghi nhớ và xử lý thông tin.
Dưới đây là một số thực phẩm giúp tăng cường mức độ tập trung của trẻ:
- Cá hồi: Chứa DHA và EPA – hai loại omega-3 giúp tăng cường chức năng nhận thức.
- Hạt, quả giàu dinh dưỡng (óc chó, hạnh nhân, việt quất…): Cung cấp vitamin E và chất chống oxy hóa.
- Ngũ cốc nguyên cám: Duy trì năng lượng ổn định cho não bộ trong suốt ngày học.
- Sữa và chế phẩm từ sữa: Bổ sung protein và vitamin nhóm B hỗ trợ hoạt động não bộ.
Ngoài ra, trong giai đoạn phát triển, trẻ cần ngủ đủ từ 9-10 giờ mỗi ngày. Giấc ngủ sâu giúp trẻ tỉnh táo, giảm mệt mỏi để sẵn sàng tiếp thu kiến thức. Do đó, phụ huynh cần để trẻ ngủ đúng giờ, không dùng thiết bị điện tử trước giờ ngủ và duy trì không gian ngủ yên tĩnh, thoáng đãng.
Một phụ huynh tại Trung Hòa, Cầu Giấy từng chia sẻ với The Dewey Schools rằng chị rất lo lắng khi con gái 8 tuổi thường xuyên buồn ngủ trong lớp và khó tập trung khi làm bài. Sau khi tham khảo bác sĩ dinh dưỡng, chị điều chỉnh thực đơn: bổ sung cá hồi 2 lần/tuần, cho con ăn hạt óc chó làm snack chiều, uống sữa trước khi ngủ và đảm bảo cháu đi ngủ đúng 21h thay vì 22h30 như trước. Chỉ sau 3 tuần, cô giáo phản hồi tích cực về sự thay đổi: con tỉnh táo hơn, chăm chú nghe giảng và tham gia phát biểu tích cực. Điểm số các môn học cũng cải thiện.
Đảm bảo chế độ dinh dưỡng để cải thiện khả năng tập trung
2.8. Đồng hành cùng bé trong học tập
Trẻ thường dễ tập trung hơn khi cảm thấy có người đồng hành và sẵn sàng hỗ trợ. Sự hiện diện kịp thời từ cha mẹ không chỉ tạo cảm giác an tâm mà còn góp phần giảm áp lực tâm lý trong quá trình học tập. Khi bố mẹ thể hiện sự quan tâm đúng lúc, trẻ không còn thấy việc học là gánh nặng, ít bị phân tâm và chủ động hoàn thành công việc của mình. Đây cũng là một trong những cách dạy con tập trung hiệu quả được nhiều phụ huynh áp dụng thành công tại nhà.
Tuy vậy, đồng hành không có nghĩa là làm thay hay kiểm soát mọi việc. Thay vào đó, phụ huynh nên lắng nghe, hướng dẫn khi cần và tạo điều kiện để con tự đưa ra lựa chọn trong những tình huống phù hợp. Bên cạnh đó, khi được trao quyền chủ động, trẻ sẽ tự cảm nhận được vai trò, trách nhiệm của mình, từ đó chuyên tâm hơn trong việc học.
Trên thực tế, hiệu quả của phương pháp này đã được minh chứng qua trường hợp của nhiều cha mẹ. The Dewey Schools đã từng nhận được chia sẻ của một bậc phụ huynh sống tại Tây Hồ. Chị cho biết: trong quá trình thực hiện các cách dạy con tập trung, chị đã nhận thấy con gái 7 tuổi học tập hiệu quả hơn khi có mẹ ở gần. Tuy nhiên, thay vì ngồi giám sát con làm từng bài tập, chị chọn cách ngồi cạnh con để đọc sách hoặc xử lý công việc cá nhân. Khi bé Khánh gặp khó khăn, chị không đưa ra đáp án mà hỏi: “Con nghĩ nên làm gì đầu tiên?”. Từ khi áp dụng phương pháp này, con đã có những thay đổi đáng kể: thời gian tập trung tăng từ 20 phút lên 45 phút, khả năng tự giải quyết vấn đề cải thiện rõ rệt và quan trọng nhất là con không còn cảm thấy căng thẳng khi học bài.
Đồng hành cùng bé trong học tập
2.9. Hạn chế cho trẻ sử dụng điện thoại
Trong các cách dạy con tập trung hiệu quả, việc kiểm soát thời gian sử dụng điện thoại là một phương pháp không thể bỏ qua. Các trò chơi, mạng xã hội hay thông báo từ ứng dụng có thể khiến trẻ dễ bị phân tâm.
Tuy nhiên, thay vì cấm hoàn toàn, cha mẹ nên cùng con đặt ra quy tắc rõ ràng, như không sử dụng điện thoại trong giờ học hay trước khi ngủ. Khi thời gian dùng điện thoại của trẻ được kiểm soát một cách hợp lý, các em sẽ có cơ hội rèn luyện khả năng duy trì sự chú ý vào những hoạt động cụ thể như đọc sách, học bài hay vận động thể chất. Đây là một cách dạy con nghe lời và cũng là cách dạy con học tập trung hiệu quả, giúp trẻ hình thành thói quen tập trung và giảm phụ thuộc vào thiết bị công nghệ.
Một phụ huynh có con đang theo học tại The Dewey Schools chia sẻ, vợ chồng và các con anh đã cùng nhau thiết lập ” Khung giờ vàng gia đình”: Từ 19h-21h, tất cả thiết bị điện tử sẽ được cất vào hộp đặc biệt. Trong 2 tiếng này, tất cả điện thoại, máy tính bảng đều được cất vào một chiếc hộp đặt ở phòng khách. Thay vì chơi điện thoại, cả gia đình dành thời gian để con em làm bài tập, đọc sách và trò chuyện cùng nhau. Ban đầu các con phản đối, nhưng sau 1 tháng đã trở thành thói quen yêu thích. Khả năng tập trung của các con cải thiện rõ rệt từ 15-20 phút lên 45-60 phút liên tục.
Hãy cho trẻ đọc sách thay vì sử dụng điện thoại
>>XEM THÊM:
- Làm sao để bé không sợ đi học? 7+ mẹo đơn giản và hữu ích
2.10. Dạy trẻ kỹ năng tự học
Nhiều phụ huynh nhận thấy rằng: dạy con chủ động từ sớm là một cách dạy con tập trung tốt hơn trong học tập. Khi biết cách đặt câu hỏi, tìm kiếm thông tin và chủ động giải quyết vấn đề, trẻ sẽ dần nâng cao khả năng tập trung mà không cần người lớn phải nhắc nhở thường xuyên.
Tại The Dewey Schools, kỹ năng tự học được phát triển thông qua triết lý “tổ chức sự trưởng thành của học sinh qua tự học – tự giáo dục”. Thay vì tiếp nhận kiến thức một chiều, các em được hướng dẫn cách quan sát, đặt vấn đề và tự tìm câu trả lời thông qua 4 nền tảng giáo dục:
- Học qua dự án: Khuyến khích “thực học – thực làm” thông qua các dự án thực tế. Quá trình này đòi hỏi sự kiên trì và chú ý liên tục để tìm tòi thông tin, phân tích vấn đề nhằm đưa ra giải pháp cụ thể.
- Design Thinking (Tư duy Thiết kế): Giúp trẻ “đặt mình vào vị trí của người khác” qua 5 bước: Thấu hiểu – Xác định vấn đề – Lên ý tưởng – Thử nghiệm – Kiểm tra. Phương pháp này rèn luyện khả năng quan sát tỉ mỉ và suy nghĩ có hệ thống.
- Học tập truy vấn: Thay vì nghe giảng thụ động, các em chủ động đặt câu hỏi “Tại sao?”, “Như thế nào?” và tham gia thảo luận. Điều này giúp phát triển tư duy phản biện và khả năng lắng nghe có chủ đích của mỗi học sinh.
- Dạy học phân hóa: Đảm bảo mỗi em được học theo cách phù hợp với đặc điểm cá nhân. Khi phương pháp phù hợp, động lực học tập tăng cao và quá trình tiếp thu kiến thức trở nên hiệu quả hơn.
Phương pháp dạy trẻ tự học ở The Dewey Schools
Những phương pháp này của The Dewey Schools mang lại những thay đổi tích cực đáng kể trong thói quen học tập của trẻ. Điều này được thể hiện rõ qua phản hồi của nhiều gia đình có con học tại đây: trẻ tự lập hơn trong việc hoàn thành bài tập, biết phân bổ thời gian hợp lý và có thể duy trì sự tập trung ổn định mà không cần sự kèm cặp thường xuyên từ cha mẹ.
Thông qua bài viết trên của The Dewey Schools, hẳn phụ huynh đã nhận ra rằng cách dạy con tập trung hiệu quả đòi hỏi sự kiên nhẫn, nhất quán và hiểu biết sâu sắc về đặc điểm phát triển của trẻ. Từ việc tạo môi trường học tập phù hợp, chia nhỏ nhiệm vụ, sử dụng trò chơi giáo dục đến việc đảm bảo chế độ dinh dưỡng và giấc ngủ đầy đủ – tất cả đều góp phần quan trọng trong việc phát triển khả năng tập trung cho trẻ.
