Buổi học thứ 6 trong khóa Làm Cha Mẹ Tích Cực với chủ đề “Khích lệ: Tạo động lực và tự tin cho con” bắt đầu bằng một thí nghiệm thú vị do PGS. TS. Lê Văn Hảo – Chuyên gia tâm lý – Nguyên Phó Viện trưởng Viện Tâm lý học Việt Nam – dẫn dắt. 02 Phụ huynh có nhiệm vụ tìm kiếm 01 đồ vật được giấu trong lớp học. Phụ huynh 1 sẽ nhận sự động viên và vỗ tay khích lệ mỗi khi đến gần đồ vật cần tìm, còn Phụ huynh 2 nhận các câu nói tiêu cực như “khó lắm”, “chắc chắn không tìm được đâu”. Sau một thời gian, Phụ huynh 1 tìm được đồ vật, còn Phụ huynh 2 thì không. Thí nghiệm này mở ra thông điệp rằng việc khích lệ đúng lúc và đúng cách có thể tạo động lực và giúp con người vượt qua khó khăn.
Tuy nhiên, khen sao cho đúng cũng là câu chuyện khiến nhiều bố mẹ khó xử bởi không phải lúc nào sự khích lệ cũng dễ dàng được trẻ đón nhận, bởi nhiều bố mẹ từng trong cảnh “bố mẹ khen, con phản ứng”. Chị Phan Thị Thu Trang chia sẻ, dù mẹ có khích lệ và khen ngợi thật lòng mỗi khi con đạt kết quả tốt trong học tập, nhưng con luôn có thái độ né tránh lời khen và không hưởng ứng. Trước câu chuyện này, thầy Lê Văn Hảo giải thích trẻ và bố mẹ thường có những định nghĩa khác nhau về sự “giỏi”. Trong khi bố mẹ thấy con mình giỏi và xứng đáng được khen ngợi, nhưng trẻ lại dễ dàng cảm thấy chưa đủ giỏi khi so sánh mình với bạn bè hoặc tiêu chuẩn cá nhân của mình. Điều này dễ khiến trẻ không cảm thấy vui khi nhận lời khen từ bố mẹ.
Để giải quyết vấn đề này, thầy Hảo khuyên bố mẹ nên thay đổi cách khích lệ. Thay vì chỉ tập trung vào con, bố mẹ có thể chuyển sự khích lệ về phía chính mình, ví dụ: “Mẹ rất vui khi con có thể giải được bài toán khó này” hoặc “Bố rất tự hào khi con đạt điểm cao, con hãy tiếp tục giữ vững phong độ nhé”. Điều này không chỉ làm trẻ cảm thấy được công nhận mà còn giúp trẻ nhận thức rằng sự thành công là kết quả của sự cố gắng và nỗ lực.
Sự khích lệ trong kỷ luật tích cực không chỉ đơn thuần là lời khen, mà còn là sự thấu hiểu và chấp nhận từ phía bố mẹ. Thầy Lê Văn Hảo gửi đến bố mẹ 05 quy tắc để việc khích lệ con đạt hiệu quả.
- Khẳng định và khích lệ từng việc cụ thể
- Khích lệ/khen cụ thể và gọi tên một phẩm chất
- Lời khích lệ/khen phải chân thành
- Lời khích lệ/khen luôn để lại một cảm xúc tích cực
- Khi một hành vi tích cực mới được hình thành, cần được khích lệ ngay.
Khích lệ là một hành động mạnh mẽ trong việc xây dựng lòng tự tin và sự động viên cho trẻ, nhưng để đạt được hiệu quả tối ưu, bố mẹ cần hiểu rằng sự khích lệ không chỉ là những lời khen sáo rỗng. Cách khích lệ phải được điều chỉnh sao cho phù hợp với tính cách và cảm nhận của từng trẻ. Bằng cách tập trung vào nỗ lực, quá trình phát triển và phẩm chất riêng của trẻ, sự khích lệ sẽ trở thành động lực giúp trẻ phát triển một cách tự tin và khỏe mạnh trong môi trường gia đình và xã hội.