Hòa mình vào thời đại, công dân kỹ thuật số (Digital Citizen) đã trở thành mục tiêu cần đạt được trong tương lai với trẻ em hiện tại khi mà công nghệ số đã và đang đóng vai trò quan trọng trong công cuộc thúc đẩy sự phát triển toàn diện đời sống xã hội trong thế kỷ XXI.
Vậy công dân số là gì, làm cách nào để giáo dục trẻ trở thành công dân số? Tất cả những băn khoăn này của phụ huynh sẽ được The Dewey Schools giải đáp chi tiết trong nội dung bài viết dưới đây.
Công dân kỹ thuật số là gì?
Công dân kỹ thuật số là người có khả năng sử dụng công nghệ thông tin, tiến bộ khoa học kỹ thuật trong nhiều khía cạnh khác nhau như giao tiếp, tương tác, học tập, làm việc và tham gia vào xã hội. Thông qua các nền tảng số hóa như điện thoại di động, máy tính, mạng internet, ứng dụng hay các nền tảng trực tuyến khác họ kết nối những người xung quanh và công đồng cùng nhau chia sẻ thông tin.
Tìm hiểu công dân kỹ thuật số là gì?
Đặc điểm quan trọng của công dân số là khả năng linh hoạt sử dụng công nghệ thông tin một cách hiệu quả, đảm bảo an toàn trực tuyến và quyền riêng tư. Do đó công dân số cần có kiến thức về cách sử dụng, tận dụng và ứng dụng công nghệ số để tạo nên sự phong phú về kiến thức, nội dung và thông tin trên nền tảng kỹ thuật số. Họ đóng vai trò là người học hỏi, người lãnh đạo, người sáng tạo, luôn cập nhật, kết nối, lan tỏa thông tin quan trọng trong một thế giới liên tục đổi mới. Đây là cách hiệu quả để tạo nên nguồn thông tin đa dạng, giúp mọi người cập nhật kịp thời.
Ví dụ: học sinh sử dụng máy tính tại nhà để tìm kiếm thông tin cho nội dung bài học trong giờ học ngày hôm sau; nhân viên kinh doanh sử dụng kết nối internet để tìm kiếm khách hàng hay liên hệ với đối tác; người lao động sử dụng mạng xã hội để nâng cao nhận thức về luật lao động và các vấn đề xã hội…
>>> Có thể bạn quan tâm: Công dân toàn cầu là gì và điều kiện trở thành công dân toàn cầu
Lợi ích khi giáo dục trẻ trở thành công dân số
Trong thời đại công nghệ phát triển mạnh, công dân kỹ thuật số trở thành người có vai trò quan trọng. Vì vậy khi giáo dục trẻ trở thành công dân số mang đến nhiều lợi ích:
- Tham gia vào môi trường kỹ thuật số, trẻ duy trì tình bạn, mở rộng kết nối, chia sẻ trải nghiệm, ủng hộ bạn bàn cùng nhau xây dựng các thế giới mới. Thông qua các nền tảng như Messenger, Instagram, Facebook, Zalo… trẻ kết nối với cộng đồng toàn cầu.
- Là công dân số, trẻ có thể khám phá nhiều khía cạnh của ban thân thông qua việc chia sẻ bài đảng, hình ảnh, video và tham gia vào các vấn đề quan tâm, yêu thích như cộng đồng trực tuyến, biến đổi khí hậu, tạo nội dung…
- Khi được giáo dục trở thành công dân kỹ thuật số, trên môi trường mạng, trẻ hiểu về quy tắc an toàn, bảo vệ thông tin cá nhân, sử dụng công nghệ có trách nhiệm… để tự bảo vệ mình khỏi nguy cơ bị xâm phạm quyền riêng tư, lừa đảo
- Việc giáo dục trẻ thành công dân số đã mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực truyền thông, công nghệ thông tin.
- Trẻ có thể học trực tuyến, tìm hiểu và nghiên cứu tài liệu, phát triển kỹ năng tự học và nâng cao trình độ học vấn. Khả năng tiếp cận thông tin từ khắp nơi trên mạng giúp trẻ nắm bắt kiến thức mới, có hiểu biết đa chiều về thế giới.
Giáo dục trẻ trở thành công dân số mang đến rất nhiều lợi ích
Dạy trẻ về sự phân chia kỹ thuật số
Phân chia kỹ thuật số là sự phân cấp, phân quyền người sử dụng vào các công cụ kỹ thuật số hiện đại, tức là người có quyền và không có quyền truy cập vào máy tính, internet…Dạy trẻ trở thành công dân kỹ thuật số với kiến thức phân chia kỹ thuật số giúp trẻ nhận biết sự bất bình đẳng trong quyền truy cập giữa những người khác nhau. Tuy nhiên, chúng ta không nên làm trẻ cảm thấy xấu hổ hoặc bị cô lập nếu sự chia rẽ kỹ thuật số là việc quan trọng đối với 1 số học sinh.
Hiện nay, ở nước ta số lượng học sinh không có quyền truy cập internet còn khá lớn, nhất là ở vùng sâu vùng xa. Tuy nhiên có một số học sinh dự đoán rằng, tất cả mọi trẻ đều có quyền truy cập internet bình đẳng. Nhận biết sự phân chia kỹ thuật số là cơ hội để trẻ thảo luận về tầm quan trọng của việc tạo điều kiện bình đẳng, để tất cả mọi người đều có thể tiếp cận công nghệ, internet. Từ hiểu biết về sự phân chia kỹ thuật số giúp trẻ xây dựng lòng cảm thông với những người gặp khó khăn về quyền truy cập.
Để giúp học sinh nhận biết về sự phân chia kỹ thuật số, giáo viên và cha mẹ có thể sử dụng một số tài liệu chính thống cung cấp thông tin về vấn đề này. Lưu ý, nguồn thông tin cần được chọn lựa để phù hợp với trình độ, lứa tuổi của học sinh. Bên cạnh đó có thể thông báo tình trạng sử dụng kỹ thuật số lồng ghép vào nội dung bài giảng, các cuộc giao tiếp, nói chuyện với trẻ.
Cách để dạy trẻ trở thành công dân kỹ thuật số
Hiện nay, internet đã trở thành 1 phần không thể thiếu đối với hoạt động học tập, vui chơi giải trí của trẻ. Tuy nhiên, trong đó cũng tiềm ẩn nhiều mối nguy hiểm có tác động không tốt. Do đó, giáo dục trẻ trở thành công dân kỹ thuật số giúp các em chủ động sử dụng internet hiệu quả và tự bảo vệ bản thân an toàn. Dưới đây là một số cách dạy trẻ phù hợp mời thầy cô và phụ huynh cùng tham khảo:
Dạy trẻ về sự đồng cảm
Internet đối với trẻ em có thể là con dao 2 lưỡi, nó giúp các em có môi trường tốt để tìm hiểu kiến thức, kỹ năng, tìm nguồn năng lượng, sự hứng khởi… Tuy nhiên nếu thiếu sự đồng cảm, trẻ rất dễ bị lôi kéo dẫn đến việc gây tổn thương, bạo lực mạng với người khác. Vì vậy để giúp trẻ trở thành công dân số xuất sắc, hãy bắt đầu bằng việc dạy trẻ sự đồng cảm trên internet, từ đó các em sẽ hiểu cách cư xử trực tuyến, các mọi người trò chuyện với nhau.
Trên internet, sự tương tác và truyền đạt thông tin chủ yếu được sử dụng là văn bản, vì vậy rất khó để các em có sự đồng cảm nếu không phát triển khả năng đọc hiểu và cảm thông. Bởi chúng ta khó có thể nghe được giọng điệu hay biểu cảm trên khuôn mặt của người khác nên không thể có thấu cảm như việc trao đổi, giao tiếp trực tiếp.
Hãy giáo dục trẻ trở thành công dân kỹ thuật số với việc hiểu và thể hiện sự đồng cảm với mọi người xung quanh để ngăn chặn hành động gây tổn thương hay lạm dụng trực tuyến. Khi trẻ biết đặt mình vào vị trí của người khác, các em sẽ tránh việc bắt nạt trên mạng, không sử dụng lời nói hay hành động không phù hợp, trở thành người văn minh, lịch sự.
Người lớn có thể dạy trẻ về sự đồng cảm trên môi trường internet bằng cách:
- Truyền đạt thông tin, thảo luận về tầm quan trọng của việc thấu hiểu tình trạng, trạng thái tinh thần, cảm xúc của người khác khi giao tiếp trực tuyến
- Giải thích cho trẻ hiểu vấn đề đồng cảm, thấu hiểu trên internet gặp khó khăn hơn vì không có sự trao đổi trực tiếp
- Hướng dẫn trẻ thể hiện sự đồng cảm thông qua tình huống thực tế có thể gặp phải
- Khuyến khích trẻ chủ động hỗ trợ, trao đổi với người tin tưởng nếu những người xung quanh hay chính bản thân các em gặp phải vấn đề liên quan đến cảm xúc khi tham gia giao tiếp trực tuyến
Khi trẻ biết đồng cảm, các em sẽ trở thành người sử dụng internet tích cực, xây dựng các mối quan hệ lành mạnh, tìm thấy niềm vui, hạnh phúc. Các em cũng hiểu rõ về tầm quan trọng của việc tôn trọng cảm xúc của người khác.
Công dân kỹ thuật số là người biết đồng cảm với người khác trên internet
Dạy trẻ về bảo mật kỹ thuật số
Một trong những nội dung quan trọng cần giáo dục cho trẻ để trở thành công dân kỹ thuật số xuất sắc là bảo mật kỹ thuật số. Chúng ta cần giới thiệu về tầm quan trọng của sự đồng cảm, cách vận hành internet để các em hiểu tần số sử dụng phù hợp. Ngoài ra, cần giúp các em biết cách bảo vệ các thiết bị (điện thoại, máy tính…) trên môi trường kỹ thuật số.
Để giảng dạy một cách dễ hiểu cho trẻ về bảo mật kỹ thuật số chúng ta có thể tiến hành một số bước đơn giản như sau:
- Hướng dẫn bảo mật smartphone, máy tính… bằng cách khóa, đặt mật khẩu
- Dạy trẻ các tạo tài khoản, lập mật khẩu và quản lý mật khẩu an toàn
- Dạy học sinh kiến thức về VPN, đặt lớp vỏ bảo vệ dữ liệu khi di chuyển qua internet, các nguyên tắc VPN dựa trên bảo mật, quyền riêng tư…
- Thảo luận với trẻ về phần mềm chống virus – bảo vệ thông tin cá nhân, tài sản kỹ thuật số của cá nhân khỏi đơn vị muốn đánh cắp
- Hướng dẫn cho trẻ thông qua các ví dụ cụ thể và bài học thực tế về các trường hợp bảo mật, các phát hiện và ứng phó khi bị tấn công mạng
- Dạy trẻ cách sử dụng trình duyệt web, ứng dụng, cách xác minh website và tải xuống tệp an toàn
Dạy trẻ về cách Internet hoạt động
Để dạy trẻ trở thành công dân kỹ thuật số, không thể thiếu hoạt động dạy cho các em hiểu cách internet hoạt động như thế nào. Internet hoạt động thông qua việc kết nối của hàng tỷ thiết bị trên khắp thế giới, giúp mọi người có thể tìm kiếm dữ liệu, cập nhật thông tin và tương tác qua lại. Cách internet hoạt động vô cùng phức tạp thông qua sự liên kết của các công cụ số hóa. Vì vậy để trở thành công dân số xuất sắc các em cần hiểu được yếu tố quan trọng này.
Thầy cô và phụ huynh có thể giới thiệu về hoạt động của internet với những thông tin từ đơn giản đến phức tạp phù hợp với từng lứa tuổi của trẻ. Một số thông tin tổng quan về internet dưới đây sẽ giúp chúng ta trao đổi với các em dễ dàng hơn:
- Mạng kết nối: Internet là tổng hợp từ hàng triệu mạng kết nối với nhau trên toàn thế giới, bao gồm mạng cá nhân, mạng đơn vị, doanh nghiệp, các cơ quan chính phủ… thông qua cáp, kết nối không dây và các loại kết nối khác.
- Dịch vụ giao thức: Giao thức là các quy tắc và tiêu chuẩn để dữ liệu có thể được gửi, nhận qua Internet mà chúng cần tuân thủ. Một số giao thức phổ biến nhất là giao thức Internet (IP) và truyền tải mạng (TCP).
- Địa chỉ IP: IP (Internet Protocol) là 1 địa chỉ duy nhất được gán trên mỗi thiết bị, là một chuỗi số đại diện cho máy tính hoặc thiết bị đó trên Internet. Internet Protocol có hai loại là IPv4 và IPv6.
- Tìm kiếm và truy cập: Khi bạn nhập một địa chỉ web vào trình duyệt trên thiết bị, thiết bị sẽ gửi yêu cầu tới máy chủ DNS (Domain Name System) để tìm địa chỉ IP tương ứng với tên miền mà bạn đã nhập.
- Truyền dữ liệu: Dữ liệu được chia thành các gói, khi bạn tìm kiếm các gói dữ liệu được truyền qua Internet từ thiết bị của bạn đến máy chủ của trang web đang truy cập. Các gói dữ liệu được gửi một cách an toàn thông qua giao thức TCP.
- Máy chủ và trình duyệt: Máy chủ của trang web mà bạn đang truy cập nhận các gói dữ liệu, xử lý chúng và trả về dữ liệu tương ứng cho thiết bị. Trình duyệt sau đó hiển thị trang web đang truy cập dựa trên dữ liệu nhận được.
- Trả lời và kết nối: Khi người dùng tương tác với trang web quá trình trên diễn ra ngược lại, tức là dữ liệu từ trình duyệt được gửi đến máy chủ của trang web, sau đó được xử lý và máy chủ phản hồi bằng cách gửi dữ liệu tới thiết bị của bạn.
Trở thành công dân kỹ thuật số là cần biết cách internet hoạt động
Giáo viên và cha mẹ có thể chọn cách thới thiệu đơn giản về cách internet hoạt động cho trẻ như sau:
- Giải thích cho trẻ Internet là mạng lưới kết nối toàn cầu của các thiết bị như máy tính, máy chủ thông qua cáp, kết nối trực tuyến, sóng radio.
- Chọn ngôn từ dễ hiểu để truyền đạt cho học sinh thông tin về cách mà internet truyền tải, kết nối qua các thiết bị.
- Kết hợp sử dụng video, hình ảnh minh họa về cấu trúc của internet và cách truyền tải thông tin qua mạng
- Mô tả hoạt động của trình duyệt web hiển thị, hoạt động, cách liên kết của dịch vụ trực tuyến như game, email, mạng xã hội… thông qua internet.
- Nếu khái niệm gói tin, dữ liệu, cách thông tin được truyền tải qua internet, giải thích quá trình di chuyển của gói tin qua địa chỉ IP, máy chủ, thiết bị…
- Hướng dẫn trẻ về quy tắc an toàn, bảo mật trực tuyến, giúp các em tránh các website độc hại, cách bảo vệ thông tin cá nhân khi truy cập internet
Khi trẻ hiểu thông tin cơ bản về hệ thống mạng, cách internet hoạt động, các em sẽ trở nên tự tin khi sử dụng. Trẻ sẽ tham gia vào hoạt động trực tuyến một cách thông minh, hiệu quả và đảm bảo an toàn.
Dạy trẻ về dữ liệu người dùng
Thông tin về dữ liệu người dùng trên internet khá phức tạp, tuy nhiên để dạy trẻ thành công dân kỹ thuật số thì đây là điều cần thiết. Dữ liệu này có thể đơn giản chỉ là các trang mạng được xem, hoặc phức tạp hơn là hành vi, sở thích, nhân khẩu học của người dùng. Hầu hết các website sử dụng các thông tin của người dùng cho mục đích tiếp thị, giúp họ hiểu hơn về khách hàng để kết nối họ với sản phẩm và dịch vụ.
Khi chúng ta mở trang mạng bất kỳ, dữ liệu cá nhân sẽ được thu thập. Người lớn cần dạy trẻ về dữ liệu người dùng bao gồm thông tin cá nhân, dữ liệu hành vi, địa lý, cookies…
- Thông tin cá nhân: Đây là những thông tin cá nhân người dùng cung cấp khi đăng ký, giao dịch trực tuyến như tên, số điện thoại, địa chỉ và các thông tin khác
- Dữ liệu hành vi: Các thao tác truy cập website của bạn bao gồm thời gian ở lại trên web, thao tác tìm kiếm, các nút đã chọn…
- Dữ liệu địa lý: Các dữ liệu về vị trí địa lý của bạn nếu cho phép cũng sẽ được thu thập
- Cookies: Cookies là tệp nhỏ lưu trữ trên thiết bị của người dùng cho phép theo dõi và tùy chỉnh trải nghiệm trực tuyến
Các dữ liệu cá nhân của người dùng có thể bị các website sử dụng với mục đích xấu là hành vi phi pháp. Họ có thể kiểm tra lịch sử tìm kiếm trên trình duyệt web của người dùng, gắn cookies hoặc mã nhận dạng để xem các web khác mà bạn ghé thăm. Gói dữ liệu được thu thập này sẽ bị công ty bán lại cho các bên có nhu cầu mua làm lộ thông tin cá nhân của người dùng. Do đó mà học sinh cần hiểu về dữ liệu để tự bảo vệ bản thân, thực hiện tốt quyền công dân trên môi trường kỹ thuật số.
Chúng ta có thể áp dụng một số cách để giảng dạy trẻ trở thành công dân kỹ thuật số về dữ liệu người dùng:
- Giải thích cho trẻ về dữ liệu người dùng là thông tin mà các website thu thập khi bạn sử dụng internet bao gồm lịch sử duyệt web, sở thích, thông tin cá nhân, vị trí địa lý…
- Giải thích nguyên nhân dữ liệu người dùng bị thu thập: mục đích quảng cáo, tối ưu hóa trải nghiệm, phân tích thị trường, dự đoán hành vi người dùng…
- Chia sẻ thông tin về quyền riêng tư, bảo vệ thông tin cá nhân, bảo vệ quyền riêng tư và tránh các rủi ro về an ninh mạng
- Dạy trẻ các kiểm soát thông tin cá nhân, sử dụng cài đặt riêng tư khi truy cập internet, cách xóa thông tin đã chia sẻ trực tuyến để trở thành người dùng thông thái trên không gian mạng.
Dạy trẻ về dữ liệu người dùng
>>> Xem ngay: Kiến tạo thế hệ công dân toàn cầu & công dân kỹ thuật số tại The Dewey Schools
Nguyên tắc khi trở thành công dân kỹ thuật số
Là công dân kỹ thuật số, trẻ cần tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng dưới đây:
Sự tôn trọng
Một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của công dân số là sự tôn trọng trong tất cả các mối quan hệ với người thân, bạn bè, những người xung quanh. Chúng ta cần hướng dẫn trẻ để hình thành ý thức không nên xúc phạm, đe dọa, gây tổn hại cho người khác trên môi trường mạng. Hãy cân nhắc khi chia sẻ thông tin, đăng tải video, hình ảnh của cá nhân hay bất cứ người nào khác.
Văn hóa ứng xử
Văn hóa ứng xử là một trong những vấn đề quan trọng, là nguyên tắc mà công dân kỹ thuật số cần nắm vững để xây dựng môi trường mạng văn minh, lành mạnh. Chúng ta cần dạy trẻ những hành vi ứng xử đúng đắn, ngôn từ thích hợp khi tiếp xúc với nhiều người khác nhau để tránh các hành vi xấu có thể làm tổn thương người khác.
Tinh thần trách nhiệm
Trở thành công dân kỹ thuật số, trẻ cần có ý thức, trách nhiệm sử dụng công nghệ, không nên có những hành động làm ảnh hưởng đến người khác. Phụ huynh, giáo viên cần dạy trẻ phải nắm rõ vai trò, mục đích, quyền hạn của bản thân khi sử dụng internet và chịu trách nhiệm với hoạt động của mình.
Trở thành công dân số là cần phải có ý thức, trách nhiệm sử dụng công nghệ
Xem thêm: 10 cách rèn luyện tinh thần trách nhiệm cho học sinh hiệu quả
Khả năng nhận thức
Trên không gian mạng có nhiều nguy cơ rủi ro tiềm ẩn, chúng ta cần nâng cao khả năng nhận thức cho trẻ để bảo vệ bản thân trên môi trường trực tuyến. Người lớn nên dành thời gian để giải thích, đưa ra ví dụ cụ thể và dạy trẻ kỹ năng tránh khỏi một số mối đe dọa như:
- Lừa đảo chiếm đoạt tài sản: Trẻ có thể gặp phải nguy cơ lừa đảo, chiếm đoạt tài sản khi chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng, tải xuống phần mềm độc hại hay ứng dụng…
- Xâm hại tình dục, bạo lực mạng: Trẻ có thể bị xâm hại tình dục, bạo lực mạng bởi những người quen biết trên mạng
- Thông tin sai lệch: Trẻ có thể tiếp cận với thông tin sai lệch, thông tin độc hại trên không gian mạng
- Nghiện công nghệ: Nhiều trẻ đã gặp phải tình trạng nghiện hoạt động trực tuyến, các thiết bị kỹ thuật số
Những kỹ năng cần thiết ở công dân số
Trong thời đại 4.0 công nghệ đóng vai trò quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống. Do đó, ngay từ khi trẻ còn nhỏ, các em cần được trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết để trở thành công dân kỹ thuật số.
Kỹ năng sử dụng công nghệ
Sử dụng công nghệ là một trong những kỹ năng cơ bản và phổ biến nhất cần được trang bị cho học sinh. Đây là kỹ năng bao gồm các khả năng như sử dụng các thiết bị số phổ biến (điện thoại thông minh, máy tính, máy tính bảng), ứng dụng kỹ thuật số thành thạo (truy cập các ứng dụng, phần mềm, website… )
Để trang bị kỹ năng sử dụng công nghệ cho trẻ, chúng ta có thể tham khảo một số cách sau:
- Trang bị ứng dụng, thiết bị phù hợp: Cha mẹ nên tìm hiểu nhu cầu, khả năng của trẻ để mua sắm các thiết bị, ứng dụng phù hợp cho con. Ví dụ: Trẻ ở bậc tiểu học nên sắm máy tính bảng hoặc điện thoại thông minh, học sinh THCS nên trang bị máy tính bàn hoặc laptop…
- Chọn trò chơi, ứng dụng giáo dục: Cho trẻ tham gia trò chơi, ứng dụng giáo dục phù hợp là cách hiệu quả để trẻ sử dụng công nghệ tích cực. Trò chơi, ứng dụng giúp các em học sinh hứng thú với hoạt động giáo dục, giải trí kết hợp tạo đà phát triển các kỹ năng học tập, khả năng sáng tạo, giải quyết vấn đề.
- Khuyến khích trẻ tìm hiểu tài liệu trực tuyến: Hiện nay kho tàng tài liệu trực tuyến đa dạng và phong phú, khuyến khích học sinh sử dụng công nghệ để tự tìm hiểu giúp trẻ phát triển kỹ năng số của mình. Chúng ta có thể mua cho trẻ sách hướng dẫn về tin học, công nghệ` chính thống hoặc video hướng dẫn trên internet để trẻ tự học.
Công dân kỹ thuật số cần phải biết kỹ năng sử dụng công nghệ
Kỹ năng giao tiếp kỹ thuật số
Nếu có kỹ năng giao tiếp kỹ thuật số trẻ có khả năng sử dụng công nghệ để giao tiếp và hợp tác với người khác một cách hiệu quả. Các em biết cách sử dụng mạng xã hội, viết email, tham gia vào các diễn đàn, hội nhóm, chia sẻ thông tin trên mạng. Ngoài ra trẻ cần biết sử dụng các phần mềm, ứng dụng phổ biến phục vụ cho việc học tập, giải trí như website, ứng dụng chỉnh sửa ảnh, phần mềm học trực tuyến.
Để giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp kỹ thuật số, chúng ta có thể áp dụng một số hoạt động sau:
- Khuyến khích trẻ tương tác trực tuyến với mọi người: Chúng ta nên khuyến khích trẻ sử dụng các ứng dụng như Facebook, Zalo, Instagram, Zoom… để trao đổi, nói chuyện, giữ liên lạc với người thân, bạn bè trong thời gian không gặp mặt
- Thúc đẩy trẻ kết bạn trực tuyến lành mạnh: Kết bạn, xây dựng mối quan hệ trực tuyến giúp trẻ học hỏi thêm nhiều kiến thức, kỹ năng, kết nối với những người có cùng sở thích. Tuy nhiên cần lưu ý học sinh những nguyên tắc an toàn, bảo mật thông tin với người khác.
Kỹ năng sáng tạo của công dân kỹ thuật số
Chúng ta nên tạo điều kiện cho trẻ học các kỹ năng sáng tạo như sử dụng các phần mềm công nghệ, ứng dụng để tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới như công cụ sáng tạo nội dung, phần mềm chỉnh sửa video và ảnh, ngôn ngữ lập trình… Trẻ sẽ phát triển tư duy linh hoạt, nâng cao khả năng giải quyết vấn đề để trở thành công dân số.
Người lớn có thể dựa vào một số hoạt động để giúp trẻ tăng cường khả năng sáng tạo:
- Cung cấp tài nguyên: Trẻ cần được trang bị trang thiết bị, công cụ, phần mềm công nghệ cần thiết để hiện thực hóa các ý tưởng của mình. Ngoài ra, chúng ta có thể cho học sinh tham gia các khóa học về công nghệ, hỗ trợ trẻ thực hiện dự án công nghệ, tạo nội dung đa phương tiện như video, hình ảnh, podcast…
- Cùng khám phá công nghệ: Đồng hành cùng trẻ trên hành trình khám phá công nghệ là cách người lớn giúp con phát triển kỹ năng sáng tạo, kích thích đam mê trải nghiệm và sự gắn kết.
Tạo điều kiện cho trẻ học các kỹ năng sáng tạo
Xem thêm: 16 kỹ năng thế kỷ 21 giúp học sinh trở thành công dân toàn cầu
Kỹ năng bảo mật thông tin
Bảo mật thông tin là kỹ năng quan trọng trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ, đây là khả năng bảo vệ thông tin cá nhân, thông tin nhạy cảm khỏi bị thu thập trái phép. Đặc biệt, khi trẻ tiếp xúc các thiết bị số từ sớm, các em dễ gặp phải nguy cơ xâm phạm thông tin cá nhân.
Một số kỹ năng bảo mật thông tin cơ bản mà người lớn cần dạy trẻ trở thành công dân kỹ thuật số:
- Bảo mật thông tin cá nhân: Dạy trẻ bảo mật thông tin cá nhân, không chia sẻ với người là ngay cả trên mạng xã hội như tên tuổi, địa chỉ, email, số điện thoại, mật khẩu…
- Cẩn thận khi cung cấp thông tin cho website, ứng dụng: Khi truy cập website, ứng dụng trẻ cần đọc kỹ các điều khoản quy định trước khi cung cấp thông tin theo yêu cầu. Trẻ cần hạn chế cung cấp thông tin tài chính, thông tin nhạy cảm.
- Sử dụng mật khẩu: Đối với các tài khoản cá nhân sử dụng trên internet trẻ nên đặt mật khẩu mạnh với số, chữ cái, ký tự đặc biệt và nên dùng mật khẩu khác nhau cho tài khoản khác nhau.
- Cập nhật phần mềm, hệ điều hành: Nên cập nhật phần mềm, hệ điều hành thường xuyên để bảo vệ thiết bị, ngăn chặn các cuộc tấn công mạng.
- Thận trọng khi tải các nội dung, ứng dụng: Nên tải nội dung, ứng dụng từ nguồn đáng tin cậy để tránh các mã độc hại, virus… xâm phạm thông tin cá nhân.
- Chọn chế độ riêng tư: Dạy trẻ cách sử dụng chế độ riêng tư khi dùng thiết bị kỹ thuật số để ngăn chặn bị xâm nhập trái phép.
Kỹ năng hợp tác
Hợp tác là một trong những kỹ năng quan trọng trong hành trình học tập, làm việc và trong cuộc sống của mỗi người. Chính vì vậy khi dạy trẻ trở thành công dân kỹ thuật số cần được bồi dưỡng, trang bị kỹ năng này để đáp ứng yêu cầu thị trường lao động trong tương lai. Đồng thời đây cũng là kỹ năng giúp trẻ có thể phối hợp hiệu quả cùng người khác để hoàn thành nhiệm vụ, giải quyết vấn đề và thiết lập các mối quan hệ.
Để giúp trẻ phát triển kỹ năng hợp tác, cha mẹ và thầy cô có thể áp dụng các hoạt động:
- Khuyến khích hoạt động nhóm: Chúng ta nên khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động nhóm tại trường, lớp, khu phố như các câu lạc bộ sở thích, dự án cộng đồng… Trẻ có thể tham gia làm việc nhóm thông qua nền tảng trực tuyến, các ứng dụng để phát triển đa kỹ năng như giao tiếp, giữ liên lạc, trao đổi…
- Hướng dẫn trẻ kỹ năng hợp tác cơ bản: Trẻ cần được hướng dẫn kỹ năng hợp tác cơ bản để tránh khỏi bỡ ngỡ khi bắt đầu làm việc nhóm. Các kỹ năng cần thiết trẻ cần được đào tạo là lắng nghe, tôn trọng ý kiến của người khác, giải quyết xung đột…
Ngoài ra, phụ huynh và thầy cô nên thường xuyên trò chuyện, trao đổi với trẻ về nguy cơ an ninh mạng. Đồng thời khuyến khích các em báo cáo cho người lớn nếu thấy bất kỳ hành vi đáng ngờ nào trên mạng.
Để trở thành công dân kỹ thuật số trẻ cần bồ dưỡng kỹ năng hợp tác
=> Cha mẹ có thể tham khảo bài viết: Kỹ năng hợp tác là gì? Cách rèn luyện cho học sinh tiểu học
Trở thành công dân kỹ thuật số là mục tiêu cần đạt được trong tương lai của trẻ em. Vì vậy, ngay từ hiện tại chúng ta cần giúp đỡ, hỗ trợ và tạo điều kiện để trẻ có thể phát triển về kiến thức, kỹ năng cần thiết để đón đầu kỷ nguyên số, hội nhập một cách tích cực và tốt nhất. Hãy liên hệ Dewey School, chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ phụ huynh cùng trang bị cho con em mình những gì cần thiết trong thời đạt công nghệ 4.0.
