Anh chị em cãi vã, đánh nhau vì tranh giành đồ chơi;
Trẻ giận dữ với bố mẹ, gây hấn với bạn bè.
Liệu phạt con đứng xó, úp mặt vào tường, đánh mắng… có phải giải pháp hiệu quả cho những tình huống trên? Ba mẹ nên làm gì khi trẻ có xung đột, va chạm mà không làm tổn thương tâm lý trẻ?
Trong Buổi 4 của khóa học Làm cha mẹ tích cực, PGS.TS. Lê Văn Hảo đã chia sẻ về Time Out (Thời gian tạm lắng) như một phương pháp dạy con không đòn roi. Time Out không phải là một hình phạt, mà là cơ hội để trẻ có thời gian bình tĩnh lại và suy nghĩ về hành vi chưa đúng của mình.
Thực hiện Time Out như thế nào?
1. Tách trẻ ra khỏi tình huống: Khi con có hành vi không phù hợp, ba mẹ hãy yêu cầu con vào một góc riêng và có thể đặt những cái tên thú vị cho góc này như “Alaska” (vùng lạnh), “Calm Down Corner” (khu bình tĩnh) hay “Peace Corner” (góc bình yên). Trẻ sẽ hình dung đây là không gian dành cho sự bình tĩnh chứ không phải là nơi chịu phạt.
2. Thời gian ngắn: Chỉ cần khoảng 10-15 giây hoặc số phút tương ứng với số tuổi của trẻ. Thời gian quá lâu có thể khiến trẻ cảm thấy bị bỏ rơi và tức giận, khó chịu thêm.
3. Kết nối và giáo dục: Sau khi trẻ bình tĩnh, ba mẹ có thể kết nối và trò chuyện giúp trẻ hiểu rõ hành vi nào là phù hợp và hành vi nào cần phải thay đổi. Ví dụ: “Con nghĩ lần sau chúng ta có thể làm gì để giải quyết vấn đề mà không cần đánh nhau?” Đây là thời điểm lý tưởng để trò chuyện về cảm xúc và các kỹ năng để giải quyết xung đột một cách lành mạnh.
Thầy Lê Văn Hảo cũng nhấn mạnh các lưu ý dành cho các gia đình khi áp dụng phương pháp này:
Không sử dụng Time Out cho trẻ quá nhỏ: Phương pháp này phù hợp nhất với trẻ từ 3-9 tuổi. Những trẻ quá nhút nhát, dễ sợ hãi khi bị tách khỏi ba mẹ, hoặc trẻ lớn hơn có thể không tiếp thu hiệu quả.
Không áp dụng như hình phạt: Một số ba mẹ băn khoăn liệu có nên dọa để con nghe lời: “Con mà làm thế một lần nữa sẽ bị phạt ngồi vào góc phòng”. Tuy nhiên, thầy Lê Văn Hảo cho rằng ba mẹ không nên cộng dồn lỗi để phạt hay đe dọa. Bởi trẻ sẽ nhầm lẫn coi đây là hình phạt tiêu cực và thái độ không hợp tác. Trẻ không nên bị xấu hổ, sợ hãi, hay cảm thấy bị từ chối. Điều quan trọng là ba mẹ cần giải thích rõ ràng về mục đích của việc cho trẻ tạm lắng, để trẻ hiểu đây là một cơ hội để làm dịu cảm xúc và suy nghĩ lại hành vi của mình.
Ba mẹ cũng cần Time Out: Khi cảm thấy quá căng thẳng, tức giận, ngay cả ba mẹ cũng nên có khoảng thời gian để tự bình tĩnh lại trước khi giải quyết vấn đề với các con.
Nếu ba mẹ thường xuyên răn đe, quát mắng, la hét, các con không chỉ không nghe lời mà còn dễ rơi vào trạng thái sợ sệt, thu mình lại hoặc thậm chí là cáu gắt, bướng bỉnh và phản kháng mạnh hơn. Thay vào đó, ba mẹ hãy sử dụng Time Out để giúp trẻ có thời gian dịu lại và học cách đối mặt với cảm xúc mạnh mẽ như giận dữ, thất vọng, buồn bã. Từ đó, trẻ có thể tự nhận thức, thay đổi hành vi, đồng thời ba mẹ xây dựng được môi trường gia đình yêu thương và đầy sự thấu hiểu.