Định hướng phát triển nghề nghiệp là quá trình đưa ra quyết định lựa chọn lĩnh vực và công việc bản thân muốn theo đuổi trong tương lai. Nói cách khác, đây là cách để tìm ra con đường cần đi và liệt kê ra những mục tiêu, cột mốc cụ thể. Vậy định hướng phát triển nghề nghiệp tương lai có quan trọng? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau.
Định hướng phát triển nghề nghiệp trong tương lai là gì?
Việc này cũng giống như bạn cần phải xác định phương hướng và tự lên kế hoạch cho một hành trình phù hợp để đạt được mục tiêu mà bạn mong muốn. Bạn cần biết bản thân mình muốn là gì? Năng lực ra sao? Phù hợp với lĩnh vực, công việc gì? Đâu là những cột mốc quan trọng bạn cần đạt được. Có thể nói, để học sinh có thể lựa chọn được định hướng đúng đắn, việc tư vấn định hướng nghề nghiệp ngay từ giai đoạn THPT là vôc ùng quan trọng.
Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả lựa chọn nghề nghiệp của bạn có thể kể đến như: Tính cách, sở thích, năng lực cá nhân, điều kiện tài chính và một số ảnh hưởng từ bên ngoài (Xu hướng thị trường, tình hình kinh tế – chính trị,…)
Để đạt được mục tiêu trong quá trình định hướng phát triển nghề nghiệp, bạn cần tự đặt ra cho bản thân mình những công việc cụ thể và phương pháp thực hiện hiệu quả. Đừng quên tham khảo các chuyên gia tư vấn, thầy cô và gia đình.
>>Xem thêm: Tầm quan trọng của định hướng phát triển nghề nghiệp
Vai trò của định hướng nghề nghiệp đối với học sinh THPT
Là bước cuối cùng trước khi trưởng thành, trường trung học là khoảng thời gian cực kỳ quan trọng khi học sinh có cơ hội phát triển một bức tranh rõ ràng hơn về tương lai của mình. Việc tư vấn định hướng nghề nghiệp tại trường trung học đóng một vai trò không thể thiếu trên hành trình trưởng thành của các em.
Thực tế hiện nay cho thấy đa số học sinh trung học không biết bản thân muốn làm gì với cuộc sống của mình. Hoặc các em không thể đưa ra quyết định khi đứng giữa nhiều lựa chọn khác nhau. Công tác định hướng phát triển nghề nghiệp sẽ cung cấp chất liệu để giúp học sinh tập trung vào một con đường cụ thể. Từ đó các em có thể lập kế hoạch phù hợp cho tương lai của mình.
Ví dụ, một học sinh muốn vào trường y nhưng ghét khoa học và trượt môn hóa sẽ cần phải làm một trong hai việc. Thứ nhất, chọn một con đường sự nghiệp khác phù hợp hơn với năng khiếu của họ. Hoặc cộng tác với cố vấn nghề nghiệp ở trường trung học để xác định lý do tại sao họ gặp khó khăn với các môn học mà họ cần cho nghề nghiệp đã chọn và vạch ra một kế hoạch hành động để chinh phục nó.
Nếu không được tư vấn và định hướng nghề nghiệp ngay từ sớm, học sinh trung học có thể không biết nên chọn học lớp tự nhiên hay lớp xã hội ở trường trung học hoặc chương trình đại học nào phù hợp nhất với mục tiêu của họ. Tương tự như vậy, học sinh có thể không nhận thức được sở thích hoặc năng khiếu cụ thể của mình nếu không được định hướng.
>>Xem thêm: Lợi ích khi định hướng nghề nghiệp cho học sinh lớp 12
Xu hướng phát triển của thị trường lao động hiện nay
Xã hội ngày nay đang phát triển rất nhanh và không ngừng thay đổi từng ngày. Do đó, bên cạnh việc quan sát và tìm hiểu về bản thân, bạn còn tìm hiểu về xu hướng phát triển của thị trường lao động hiện nay. Đây cũng là cách để bạn có nhiều cơ hội tiếp cận với việc làm tốt trong tương lai.
Theo báo cáo của Bộ Lao động về định hướng phát triển nghề nghiệp của Việt Nam tính đến năm 2025 sẽ có nhiều thay đổi. Các ngành nghề ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo sẽ thật sự bùng nổ. Cũng chính bởi sự phát triển không ngừng của công nghệ hiện đại, một số vị trí công việc yêu cầu về trình độ cao sẽ tăng. Điều này đồng nghĩa với việc các vị trí thủ công, vận hành lắp ráp sẽ dần bị thay thế.
Ngoài ra, theo dự đoán của các chuyên gia hàng đầu, trong vòng 5 năm tới, sẽ có 6 nhóm ngành phát triển mạnh mẽ và dẫn đầu trong thị trường lao động, cụ thể:
- Cơ – Điện tử, các nhóm ngành kỹ thuật
- Nhóm ngành thiết kế đồ họa, Thiết kế thời trang, Thiết kế công nghiệp, Mỹ thuật ứng dụng, Kiến trúc,…
- Nhóm ngành Công nghệ
- Nhóm ngành Y – Dược
- Nhóm ngành Báo chí – Truyền thông
- Nhóm ngành Logistic
Tất cả những những thông tin trên không đồng nghĩa với việc các ngành nghề khác không phát triển. Tùy theo nhu cầu, năng lực các nhân mà bạn có thể đưa ra định hướng phát triển nghề nghiệp phù hợp với bản thân.
>>Xem thêm: Học môn tự nhiên nên thi khối nào? Các ngành học triển vọng năm 2023
5 giai đoạn định hướng phát triển nghề nghiệp bạn không nên bỏ qua
Cuộc sống là một chu kỳ và sự nghiệp trong tương lai của bạn cũng vậy. Hiểu biết về các giai đoạn phát triển nghề nghiệp sẽ giúp bạn xác định được con đường của mình một cách chính xác và phù hợp. Cho dù bạn đang là học sinh THPT hay sinh viên Đại học, các giai đoạn này đều có thể áp dụng, chúng sẽ hữu ích cho bạn. 5 giai đoạn phát triển nghề nghiệp bao gồm:
- Thử nghiệm với các tùy chọn
- Phát triển kỹ năng
- Theo đuổi cơ hội
- Nâng cấp bản thân
- Làm chủ chính mình
Hãy cùng The Dewey Schools tìm hiểu kỹ hơn về 5 giai đoạn định hướng phát triển nghề nghiệp này nhé!
Thử nghiệm với các tùy chọn
Trong quá trình định hướng phát triển sự nghiệp, một số bạn sẽ bị choáng ngợp với quá nhiều lựa chọn. Nhưng nếu bạn muốn tìm một công việc mà bạn đam mê, khám phá nghề nghiệp là một phần quan trọng của quá trình. Có nhiều cách để bạn kiểm tra các lựa chọn nghề nghiệp của mình. Chỉ cần bạn ghi nhớ hai nguyên tắc sau:
- Hãy cởi mở khi tìm kiếm cơ hội để thử nghiệm. Bạn có thể sẽ tìm ra một vài lựa chọn nghề nghiệp mà bạn thậm chí không hề nghĩ đến.
- Hãy nhớ rằng, con đường sự nghiệp của bạn không phải là tuyến tính. Thật khó để lên kế hoạch một cách cụ thể, vì vậy có thể có những bước tiến và những bước lùi. Điều quan trọng là bạn phải tìm hiểu sâu hơn về loại công việc hoặc lĩnh vực mà bạn thực sự muốn làm.
Phát triển kỹ năng
Giai đoạn tiếp theo của quá trình định hướng phát triển nghề nghiệp là phát triển kỹ năng cá nhân của bạn. Nếu bạn muốn phát triển sự nghiệp của mình, bạn sẽ cần xây dựng bộ kỹ năng vững vàng. Dù nguyện vọng nghề nghiệp của bạn là gì, bạn sẽ cần có những kinh nghiệm nhất định để tiến lên phía trước.
Sau đó, bạn có thể tận dụng các cơ hội để rèn luyện và phát triển kỹ năng của mình. Theo thời gian, bạn sẽ đạt được những kỹ năng cần thiết để hoàn thành kế hoạch chinh phục mục tiêu nghề nghiệp đã đặt ra.
>>Xem thêm: Kỹ năng sống là gì? Vì sao lại quan trọng đối với học sinh?
Theo đuổi cơ hội
Nói một cách đơn giản, việc theo đuổi cơ hội trong quá trình định hướng phát triển nghề nghiệp vô cùng quan trọng. Khi bạn có đủ kỹ năng để nắm bắt các cơ hội việc làm trong tương lai, hãy không ngừng nỗ lực, cố gắng và thử thách bản thân. Dưới đây là một số cách dành cho bạn:
- Tìm kiếm sự tư vấn đáng tin cậy: bạn có thể liên hệ với các chuyên gia, thầy cô giáo, gia đình hoặc các anh chị đi trước để tìm kiếm lời khuyên hữu ích từ họ.
- Sử dụng các nền tảng truyền thông xã hội uy tín: Bạn có thể tìm kiếm thông tin về ngành nghề, trường đào tạo và các vị trí công việc một cách chi tiết và cụ thể nhất. Từ đó xây dựng lộ trình phù hợp với bản thân.
- Lập kế hoạch định hướng phát triển nghề nghiệp cùng giáo viên hoặc những người bạn tin tưởng: họ sẽ rất vui khi biết bạn có động lực để phát triển trong tương lai và thậm chí có thể đưa ra một số ý tưởng để giúp bạn đạt được mục tiêu của mình.
Nâng cấp bản thân
Bạn đang thu hẹp khoảng cách kỹ năng của mình và tìm kiếm cơ hội nghề nghiệp phù hợp với bản thân Bây giờ, đã đến lúc thực sự tập trung vào việc nâng cấp trình độ cá nhân của mình. Mục tiêu nghề nghiệp tổng thể của bạn là gì? Bạn muốn đạt được điều gì, cả trong dài hạn và ngắn hạn?
Dưới đây là một số cách để bắt đầu phát triển năng lực cá nhân của bạn:
- Tập trung rèn luyện và nâng cao kết quả học tập
- Nắm bắt các cơ hội phỏng vấn, xét tuyển vào các trường Đại học phù hợp
- Tìm kiếm một người cố vấn mà bạn muốn trở thành trong một vài năm tới
- Trải nghiệm nghề nghiệp thực tế hoặc tham gia vào các buổi hướng nghiệp trực tiếp.
Quyết định đúng đắn
Đưa ra lựa chọn cuối cùng và hoàn toàn phù hợp với bản thân chính là điều mà bất cứ ai cũng mong muốn trong quá trình định hướng phát triển nghề nghiệp. Đây là lúc bản thân các bạn biết mình muốn gì, năng lực ra sao và ngành nghề đó liệu có thật sự phù hợp.
Cách định hướng phát triển nghề nghiệp hiệu quả
Phát triển nghề nghiệp là một phần quan trọng trong việc tạo dựng sự nghiệp mà bạn đam mê. Từ việc học các kỹ năng mới đến nắm bắt tài năng thiên bẩm của bạn, dưới đây là một số cách để bạn có thể định hướng phát triển công việc hiệu quả:
Phát huy điểm mạnh của bạn
Con đường hiệu quả nhất để tìm ra định hướng phù hợp đó là biết điểm mạnh của bạn.
Trong vài tuần, hãy ghi lại các hoạt động khiến bạn tràn đầy năng lượng khi thực hiện lẫn lúc hoàn thành. Đừng quên ghi chú lại các hoạt động khiến bạn cảm thấy kiệt sức. Tiếp theo đó, hãy tìm kiếm những công việc phù hợp với các hoạt động mà bạn yêu thích.
Xác định tài năng của bạn
Trong quá trình định hướng phát triển nghề nghiệp, thật khó để xác định tài năng trong chính chúng ta bởi vì chúng đến với mỗi người theo cách rất tự nhiên. Chúng ta thường cho rằng mọi người đều có khả năng như nhau. Đây là hai cách để bắt đầu xác định tài năng thiên bẩm của bạn:
- Hỏi những người thân xung quanh bạn xem họ nghĩ gì. Họ nhìn nhận tài năng của bạn một cách khách quan và những người quan tâm đến bạn sẽ nói cho bạn biết sự thật.
- Hãy để ý khi bạn thấy người khác vật lộn với những nhiệm vụ mà bạn cho là đơn giản. Rất có thể bạn có tài trong lĩnh vực đó.
Biết lỗ hổng kỹ năng của bạn
Để quá trình định hướng phát triển nghề nghiệp của bạn trở nên rõ ràng hơn, điều quan trọng là phải khách quan về cách chúng ta sắp xếp danh mục công việc phù hợp với các kỹ năng và kinh nghiệm cần thiết. Hãy làm rõ những yêu cầu, kỹ năng cần có của nghề nghiệp bạn muốn theo đuổi. Ghi lại những gì bạn có hiện tại và những gì bạn cần đạt được để hoàn toàn phù hợp với nghề nghiệp đó.
Vạch ra kế hoạch phát triển nghề nghiệp của bạn
Đối với các mốc thời gian như vậy, hãy xây dựng một kế hoạch 5 năm và vạch ra kế hoạch đó theo một mốc thời gian hợp lý. Bạn cần cân bằng được cuộc sống hiện tại và tương lai, đó là lý do vì sao cần lập kế hoạch cho mọi sự thay đổi. Lập kế hoạch cách bạn sẽ phân bổ nguồn lực để tiết kiệm thời gian tối đa. Hãy suy nghĩ về những câu hỏi sau khi bạn xây dựng kế hoạch:
- Làm thế nào để bạn có thể phân bố thời gian hợp lý?
- Bạn cần bao nhiêu thời gian để thực hiện mục tiêu nghề nghiệp của mình?
- Bạn cần phát triển ưu điểm và thay đổi bản thân ra sao cho kế hoạch nghề nghiệp của mình?
Thực hiện các bài trắc nghiệm về nghề nghiệp và tính cách khi định hướng phát triển nghề nghiệp
Các đánh giá đo lường và phân tích sở thích cũng như năng khiếu cá nhân là những công cụ có giá trị để thu hẹp các lựa chọn nghề nghiệp của bạn. Có rất nhiều bài kiểm tra nghề nghiệp có sẵn trực tuyến mà bạn dễ dàng tìm thấy. Các câu hỏi về tính cách có thể chỉ ra những đặc điểm phản ánh cách thức và công việc phù hợp dành cho bạn.
Làm chủ quy trình định hướng phát triển nghề nghiệp
Đừng trao quyền sở hữu sự phát triển nghề nghiệp của bạn cho bất kỳ ai vì chỉ có bạn mới có thể quản lý sự nghiệp của mình. Tuy nhiên, một khi bạn đã bắt đầu kế hoạch của mình, hãy sẵn sàng nhận mọi sự giúp đỡ và hướng dẫn từ xung quanh.
Những lưu ý khi chọn nghề học sinh cần biết
Trong quá trình định hướng và lựa chọn nghề nghiệp, để đưa ra quyết định chính xác nhất, bạn đừng bỏ qua một số lưu ý sau:
Chọn nghề trước, chọn trường học sau
Nhiều bạn vẫn còn suy nghĩ rằng chọn trường và chọn nghề là hai việc độc lập và không liên quan đến nhau. Vậy nên có nhiều bạn chọn trường mình thích rồi mới chọn ngành trong trường đó. Đến cuối cùng mới vỡ lẽ rằng bản thân không phù hợp với bất cứ ngành học nào trong ngôi trường đó. Điều quan trọng đầu tiên bạn cần xác định đó là chọn nghề trước, chọn trường sau.
Ngoài ra, bạn nên bỏ túi ngay một số điều cần tránh khi định hướng phát triển nghề nghiệp:
- Chọn nghề theo danh tiếng của trường đại học.
- Chọn nghề một cách nhanh – gọn – lẹ theo nguyện vọng của phụ huynh
- Chọn nghề dựa theo truyền thống của gia đình
- Chọn nghề theo xu hướng, lương cao
- Chọn theo số đông cùng bạn bè
- Chọn những ngành học có học phí vượt ngoài khả năng chi trả của gia đình
Luôn có chính kiến của khi nghe tư vấn từ người khác
Khi bạn không biết nên lựa chọn ngành nghề nghiệp nào phù hợp với bản thân thì đừng vội chọn bừa. Thay vào đó, hãy dành thời gian để tìm hiểu thêm về một số ngành đang được quan tâm trong xã hội. Một số điều bạn có thể tìm hiểu như: Đó là nghề như thế nào, môi trường làm việc ra sao, mức lương bao nhiêu, chuyên môn cần có, lộ trình thăng tiến như thế nào? Từ đó, hãy đưa ra một danh sách công việc mà bạn nghĩ rằng nó có thể sẽ phù hợp với bản thân mình. Điều này là vô cùng quan trọng khi định hướng phát triển nghề nghiệp cho bản thân.
Khám phá bản thân để quyết định nghề nghiệp phù hợp
Sau khi đã liệt kê cho mình những công việc có thể phù hợp với bản thân, những lưu ý tiếp theo mà bạn cần làm đó là khám phá bản thân mình. Việc bạn cảm thấy chông chênh trong quá trình chọn nghề đó là do bản chưa thật sự hiểu bản thân mình đang có gì và muốn làm gì. Bản thân bạn như một không gian, muốn biết bên trong có gì, bạn cần bước vào để khám phá. Xuất phát điểm để bạn tìm kiếm được một công việc phù hợp đó là đam mê, sự yêu thích và năng lực cá nhân. Do đó, việc khám phá bản thân được xem là hành động cốt lõi khi định hướng phát triển nghề nghiệp cho bản thân.
Định hướng phát triển nghề nghiệp phù hợp với tính cách bản thân
Bạn đã từng nghe câu “gian sơn dễ đổi, bản tính khó dời” chưa? Tính cách của bạn chính là bản chất thật trong con người bạn, bạn có thể sẵn sàng thay đổi tư duy, trau dồi và cải thiện năng lực chuyên môn nhưng tính cách sẽ rất khó. Do vậy, hãy lựa chọn nghề nghiệp đúng với tính cách của mình để mỗi ngày làm việc là một ngày vui.
Việc định hướng phát triển nghề nghiệp phù hợp với bản thân sẽ góp phần tạo nên sự vững chắc và an toàn cho tương lai của bạn. Do đó, trong quá trình chọn ngành, chọn nghề, bạn hãy thật tỉnh táo, và lưu ý hết sức kỹ càng để đưa ra quyết định đúng với bản thân nhất bạn nhé!