An toàn thực phẩm là vấn đề được mọi người, mọi nhà quan tâm, đặc biệt là tại các trường học. Trong thời gian qua, xuất hiện một số vụ việc ngộ độc thực phẩm khiến nhiều trẻ phải nhập viện làm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của học sinh và tâm lý của nhiều phụ huynh.
Vậy các quy định về an toàn thực phẩm trong trường học như thế nào, cùng Dewey Schools tìm hiểu thông tin kỹ hơn trong nội dung tiếp theo nhé.
An toàn thực phẩm trong trường học là gì?
Thực phẩm là nguồn cung cấp dinh dưỡng quan trọng và cần thiết cho sự phát triển của cơ thể, đảm bảo sức khỏe con người. Do là thức ăn trực tiếp nên thực phẩm nếu không đảm bảo vệ sinh có thể là nguồn gây bệnh nguy hiểm cho người tiêu dùng.
An toàn thực phẩm hay vệ sinh an toàn thực phẩm là quá trình giữ cho sản phẩm thực phẩm luôn sạch sẽ, vệ sinh từ khâu sản xuất, thu hoạch, thu mua, vận chuyển, chế biến và sử dụng để đảm bảo an toàn cho người dùng. An toàn vệ sinh thực phẩm có tầm quan trọng đặc biệt đối với đời sống của mỗi gia đình, cơ quan và toàn xã hội. Yếu tố này không những ảnh hưởng thường xuyên và trực tiếp đến sức khỏe, mà còn liên quan đến sự phát triển của giống nòi, thậm chí là tính mạng con người, đến sự phát triển kinh tế, văn hóa, an ninh của quốc gia.
An toàn thực phẩm trong trường học là quá trình nhà trường lựa chọn nhà cung cấp, bảo quản thực phẩm đúng quy định, giữ sản phẩm trong tình trạng sạch sẽ, đảm bảo vệ sinh. Quá trình chế biến tiêu chuẩn để học sinh sử dụng an toàn. Hiện nay, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quy định chi tiết về vấn đề an toàn thực phẩm tại trường học.
An toàn thực phẩm trong trường học là như thế nào?
Tình hình vệ sinh an toàn thực phẩm trong trường học hiện nay
Dân số ngày càng đông, dẫn đến nhu cầu lương thực, thực phẩm liên tục gia tăng. Để đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng, trong những năm gần đây số lượng và chủng loại thực phẩm được sản xuất và chế biến trong nước, nguồn nhập khẩu từ nước ngoài ngày càng đa dạng.
Bảo đảm chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm đã và đang đóng vai trò quan trọng trong quá trình bảo vệ sức khỏe, giảm tỷ lệ mắc bệnh, tăng cường sức lao động và học tập, duy trì và phát triển nòi giống. Ngoài ta, đảm bảo an toàn thực phẩm thể hiện nếp sống văn minh, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, kinh tế, văn hóa và xã hội.
Hiện nay có rất nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật được ứng dụng hiệu quả trong công tác bảo vệ và vệ sinh an toàn thực phẩm trong trường học. Nhà nước cũng có nhiều chính sách, biện pháp về quản lý như ban hành điều lệ luật và thành tra giám sát về lĩnh vực này. Tuy nhiên các bệnh do vệ sinh an toàn thực phẩm kém chất lượng tại Việt Nam vẫn chiếm tỷ lệ khá cao.
Theo điều tra, việc sử dụng các chất phụ gia trong sản xuất nông nghiệp, không đúng liều lượng, không đúng danh mục khá tràn lan và phổ biến. Bên cạnh đó, đồng thời xuất hiện tình trạng làm dụng chất hóa học, phẩm màu trong quá trình sản xuất thực phẩm, pha chế nước giải khát, đồ ăn sẵn như bánh kẹo, giò chả, ô mai, thịt quay, nước đóng chai… Tình hình sản xuất đồ ăn, đồ uống giả mạo, không đảm bảo chất lượng nhằm trục lợi diễn ra thường xuyên, hàng ngày. Một số nhãn hàng và quảng cáo sai sự thật vẫn xảy ra.
Đối với các loại thực phẩm tươi sống như rau củ, thịt tươi sống… cũng được bày bán la liệt trên thị trường, không thông qua kiểm duyệt. Chúng ta dễ mua phải các loại rau xanh có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật quá cao, các loại thịt chứa nhiều chất tăng trọng… gây ngộ độc và ảnh hưởng đến sức khỏe.
Bảo đảm chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm trong trường học là vấn đề được cả xã hội quan tâm
Trong những năm gần đây, chúng ta đã phải chứng kiến nhiều vụ việc mất an toàn, vệ sinh thực phẩm tại một số trường học. Những trường hợp chế biến thức ăn từ thực phẩm bẩn, ươn thối, nhiễm ấu trùng… đã bị người dân và phụ huynh phát hiện. Theo thống kế tỷ lệ số vụ ngộ độc tập thể tại trường học chỉ chiếm khoảng 3,7% so với tổng số vụ ngộ độc thực phẩm. Tuy nhiên điều mà phụ huynh vô cùng lo lắng là trẻ còn nhỏ, sức khỏe kém, đề kháng yếu nên nếu bị ngộ độc sẽ gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.
Vậy làm thế nào để kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm trong trường học, đảm bảo chế độ dinh dưỡng cho học sinh? Đây không chỉ là trách nhiệm của nhà trường, ngành giáo dục mà còn cần sự quan tâm, chú ý của phụ huynh, toàn dân và toàn xã hội.
>>> Xem thêm: Sức khỏe học đường – Bảo vệ sức khỏe toàn diện cho học sinh
Tìm hiểu nguyên nhân gây ô nhiễm thực phẩm
Ô nhiễm thực phẩm có thể đến từ nhiều nguyên nhân từ giai đoạn sản xuất, quá trình chế biến hay sử dụng và bảo quản không đúng. Cụ thể:
Lây nhiễm chéo
Lây nhiễm chéo là 1 trong những nguyên nhân gây mất an toàn thực phẩm trong trường học, tức là sự lây truyền virus, vi khuẩn từ đối tượng này sang đối tượng khác, từ nơi này sang nơi khác. Lây nhiễm chéo có thể dẫn đến các bệnh liên quan đến thực phẩm, cần chữa trị kịp thời để tránh biến chứng nghiêm trọng đến sức khỏe. Một số hình thức có thể dẫn đến lây nhiễm chéo như sau:
- Dùng chung dao thớt khi chế biến trái cây, rau hay thịt cá tươi sống
- Để chung thực phẩm chín và sống gây lây nhiễm chéo
- Không vệ sinh sạch sẽ tay trước khi chế biến thực phẩm, chia thức ăn, dọn thức ăn nhất là đồ ăn của trẻ nhỏ, học sinh
- Người chế biến thức ăn mắc bệnh truyền nhiễm như sốt, ho, tiêu chảy, đau bụng, nhiễm trùng da…
Ô nhiễm thực phẩm do quá trình sản xuất
Một trong những nguyên nhân gây mất an toàn thực phẩm trong trường học phổ biến nhất là do quá trình sản xuất bao gồm gieo trồng, chăn nuôi lương thực, thực phẩm vật nuôi không đảm bảo.
- Quá trình chăn nuôi gia cầm, gia sức, thủy hải sản ở nguồn nước, khu vực đất bị nhiễm bẩn.
- Quá trình trồng các loại rau quả sử dụng thuốc trừ sâu không quá liều lượng, nồng độ, các loại thuốc cấm hoặc không đảm bảo thời gian cách ly
- Quá trình trồng các loại cây trồng trên đất ô nhiễm, tưới nước thải bẩn, tưới phân tươi hay sử dụng các loại thuốc kháng sinh, chất kích thích tăng trưởng
Ô nhiễm thực phẩm do quá trình sản xuất
Sử dụng, bảo quản thực phẩm sai cách
Sử dụng và bảo quản thực phẩm không đúng cách là nguyên nhân gây mất an toàn thực phẩm trong trường học:
- Sử dụng dụng cụ chứa đựng thực phẩm nhiễm độc như nhựa tái sinh, đồ sành sứ nhiễm chì…
- Bày bán thực phẩm cả ngày trong điều kiện nhiệt độ thường hay để thức ăn qua đêm bên ngoài tủ bảo quản, không đậy kỹ thức ăn dễ làm nhiễm khuẩn, dính bụi bẩn, bị côn trùng có hại gặm nhấm, tiếp xúc với môi trường ô nhiễm…
- Bảo quản thức ăn, thực phẩm ở điều kiện quá nóng, không đủ lạnh làm cho vi khuẩn có hại phát triển gây hỏng hoặc ôi thiu
- Tủ bảo quản không đảm bảo nhiệt độ bảo quản, không vệ sinh thường xuyên nên bị nhiễm khuẩn
- Bếp và khu vực chế biến thức ăn nhiễm bẩn, chứa nhiều loại côn trùng như chuột, gián, kiến, ruồi, nhặng…
Chế biến thực phẩm không đúng quy định
Chế biến thực phẩm bao gồm quá trình thu hoạch đối với cây trồng, giết mổ gia súc, gia cầm và sơ chế, chế biến. Mỗi loại sản phẩm có yêu cầu khác nhau cần tuân thủ đúng quy trình để đảm bảo chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm trong trường học. Tổng hợp một số nguyên nhân gây ô nhiễm thực phẩm phổ biến hiện nay: :
- Quá trình giết mổ gia súc, gia cầm, quá trình thu hái cây trồng không đảm bảo vệ sinh, không đúng quy trình
- Sử dụng các chất phụ gia trong chế biến thực phẩm không đảm bảo quy định của Bộ Y tế
- Dùng khăn bẩn lau, dùng dụng cụ ăn uống bẩn
- Bàn chế biến thực phẩm, bàn ăn mất vệ sinh
- Sử dụng nước nhiễm bẩn để rửa thực phẩm, các dụng cụ chế biến thức ăn và dụng cụ ăn uống
- Chế biến thực phẩm chưa chín hoặc không đun lại thức ăn khi đã để lâu
- Nấu thức ăn ở nhiệt độ không thích hợp nên không thể tiêu diệt vi khuẩn, tăng nguy cơ nhiễm khuẩn
Chế biến thực phẩm không đúng quy định gây mất an toàn
Tác hại khi không đảm bảo an toàn thực phẩm trong trường học
Trong thời gian vừa qua có không ít thông tin tình hình vệ sinh an toàn thực phẩm diễn biến phức tạp. Trên thị trường có nhiều loại thực phẩm không an toàn, không đảm bảo vệ sinh cho sức khỏe lưu hành làm hoang mang tâm lý người tiêu dùng. Đặc biệt những vụ việc xảy ra tại trường học, với hàng loạt học sinh bị ngộ độc thức ăn khiến phụ huynh lo sợ.
Như vậy, không đảm bảo an toàn thực phẩm trong trường học có thể dẫn đến nhiều tác hại:
- Chất lượng sinh an toàn thực phẩm có liên quan đến tổ chức ăn tập thể cho cán bộ, giáo viên và học sinh tại các trường học. Trong khi đây chính là nơi tập trung đông trẻ, nhiều trẻ còn chưa chủ động, chưa ý thức về dinh dưỡng nên nếu xảy ra tình trạng ngộ độc có thể dẫn đến hậu quả rất lớn, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, sức khỏe, học tập và khả năng phát triển toàn diện của học sinh.
- Sử dụng thực phẩm không an toàn có thể dẫn đến hậu quả sớm là ngộ độc cấp tính liên quan đến đường tiêu hóa, với nhiều triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy… Hoặc các triệu chứng về thần kinh như chóng mặt, nhức đầu, khó thở, rối loạn cảm giác, đau cơ… Ngộ độc cấp tính nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời thì những trường hợp nặng có thể dẫn đến tử vong.
- Một số thực phẩm không an toàn không gây hại ngay lập tức nhưng tiềm ẩn những hậu quả nặng nề khác như nếu sử dụng lâu dài, liên tục tích lũy độc trong cơ thể gây ra bệnh lý nghiêm trọng như ung thư, rối loạn chức năng… Một số loại độc hại có thể kể đến là thực phẩm nhiễm thuốc bảo vệ thực vật, thủy ngân, chì, độc tố aflatoxin…
- Những trường học ngộ độc ở trường còn còn tác động xấu nhiều mặt của đời sống như thiệt hại về kinh tế do chi phí khám chữa bệnh, chăm sóc người bệnh, phục hồi sức khỏe… Các trường học để xảy ra tình trạng mất an toàn thực phẩm gây mất lòng tin ở phụ huynh.
- Ngoài ra, nếu để xuất hiện tình trạng không đáp ứng quy định về an toàn thực phẩm trong trường học sẽ dẫn đến công tác điều tra, khảo sát, kiểm tra độc hại, giải quyết hậu quả, kỷ luật…
Vì vậy, để phòng tránh tác hại của mất an toàn thực phẩm, nhà trường cần ký kết hợp đồng ràng buộc trách nhiệm với đơn vị cung cấp uy tín. Thực hiện đầy đủ các quá trình đảm bảo chất lượng:
- Chọn thực phẩm an toàn, lưu mẫu thức ăn trong 24 giờ
- Nấu chín thức ăn, ăn ngay sau khi nấu, không cho trẻ dùng lại thức ăn
- Bảo quản cẩn thận đồ ăn sau khi đã nấu chín
- Tập huấn kiến thức vệ sinh an toàn thực phẩm, khám sức khỏe định kỳ cho đội ngũ cán bộ, nhân viên nhà bếp, căng tin
- Thực hiện công tác tuyên truyền kiến thức, kỹ năng đảm bảo an toàn thực phẩm tại nhà trường và cho phụ huynh học sinh, để cùng quan tâm và có trách nhiệm trong việc chăm sóc sức khỏe của trẻ.
Sử dụng thực phẩm không an toàn có thể dẫn đến ngộ độc cấp tính
Quy định về điều kiện an toàn thực phẩm trong trường học
Quy định về điều kiện an toàn thực phẩm trong trường học theo pháp luật của nhà nước với những thông tin cụ thể như sau:
Đối với trường học có bếp ăn nội trú, bán trú
Quy định về điều kiện an toàn thực phẩm trong trường học có bếp ăn nội trú, bán trú tại khoản 1 Điều 6 Thông tư liên tịch 13/2016/TTLT-BGDĐT:
Bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm các điều kiện cơ sở vật chất theo khoản 1, 2, 3 mục VI và yêu cầu vệ sinh đối với hoạt động bảo quản, chế biến thực phẩm theo khoản 5 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN07:2010/BYT) về phòng chống bệnh truyền nhiễm trong cơ sở giáo dục, thuộc thế thống giáo dục quốc dân ban hành kèm theo Thông tư 64/2010/TT-BYT.
Căng tin, nhà ăn
- Căng tin, nhà ăn thông thoáng, đủ ánh sáng, có lưới cửa sổ chống chuột, gián, ruồi, nhặng và các côn trùng có hại khác
- Trần nhà, sàn nhà và tường phải bằng phẳng, nhẵn, hạn chế khe rãnh, gờ, góc cạnh dễ bám chất bẩn, bám bụi, thuận tiện cho việc vệ sinh và khử trùng
- Bàn ghế, phương tiện, dụng cụ được làm bằng vật liệu dễ cọ rửa. Căng tin, nhà ăn có đủ các trang thiết bị, phương tiện phục vụ cho việc khử trùng, làm vệ sinh
- Dụng cụ chứa thức ăn, sử dụng trong ăn uống được sản xuất từ vật liệu dễ vệ sinh, không thôi nhiễm các yếu tố độc hại
- Có đầy đủ các phương tiện bảo quản thực phẩm
- Có hệ thống cung cấp nước sạch, chỗ rửa tay có dung dịch sát khuẩn hoặc xà phòng rửa đầy đủ
- Có phương tiện phân loại, thu gom, vận chuyển thực phẩm, rác, thức ăn thừa; các dụng cụ dọn và chứa rác được sản xuất từ vật liệu chắc chắn, có nắp đậy và thuận tiện cho việc làm vệ sinh
Canteen phải đảm bảo đủ tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm trong trường học
Nhà bếp
Nhà bếp trường học phải đáp ứng các điều kiện quy định tại khoản 1 Mục VI Phần II của quy chuẩn đối với nhà ăn và căng tin, đáp ứng các điều kiện quy định tại Điều 9 của Quy định điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm trong trường học đối với cơ sở kinh doanh, dịch vụ phục vụ ăn uống ban hành kèm theo Quyết định 41/2005/QĐ-BYT.
- Nhà bếp trường học phải có hợp đồng nguồn cung cấp thực phẩm an toàn, yêu cầu thực hiện đầy đủ chế độ lưu mẫu thực phẩm 24 giờ và chế độ kiểm thực 3 bước
- Nhân viên phục vụ ít nhất 1 năm 1 lần phải được khám sức khỏe, cấy phân định kỳ
>>> Xem thêm: Bếp ăn trường học: Tiêu chuẩn dinh dưỡng và cơ sở vật chất
Kho chứa thực phẩm
- Kho chứa thực phẩm đảm bảo lưu thông không khí, đủ ánh sáng, có lưới cửa sổ chống chuột, gián, ruồi, nhặng và các loại côn trùng có hại khác
- Tường, sàn nhà, trần nhà có kết cấu bằng vật liệu kiên cố đảm bảo bằng phẳng, nhẵn, hạn chế góc cạnh, khe rãnh và gờ bám chất bẩn, bụi và thuận tiện cho việc khử trùng, vệ sinh
- Có phương tiện, dụng cụ để phân loại, lưu trữ, bảo quản thực phẩm
Yêu cầu vệ sinh với các hoạt động bảo quản, chế biến thực phẩm trường học
- Chỉ được sử dụng các loại thực phẩm, lương thực có nguồn gốc, đảm bảo an toàn thực phẩm trong trường học
- Trước khi chế biến thực phẩm phải được làm sạch
- Quá trình phân phối, chế biến, sử dụng, lưu giữ phải được thực hiện theo các quy định về an toàn thực phẩm của Bộ Y tế
- Thực phẩm, thức ăn, đồ uống phải được che chắn khỏi gián, chuột, ruồi, nhặng và sự xâm nhập của các loại động vật, côn trùng có hại khác
- Thực hiện ăn ngay, ăn chín sau khi thức ăn đã được chế biến; chỉ sử dụng thực phẩm, thức ăn trong ngày. Không sử dụng lại thực phẩm, thức ăn thừa, thức ăn sau chế biến từ 3 – 4 giờ trước khi sử dụng cần được làm nóng
- Tất cả dụng cụ chế biến thức ăn, sử dụng trong ăn uống bảo rửa bằng chất tẩy rửa, nước sạch theo quy định của Bộ Y tế, lau khô và cất giữ ở tủ kín tránh gián, chuột, ruồi, nhặng và các côn trùng có hại khác
- Sàn nhà, sàn bếp, bàn ghế và các dụng cụ phục vụ cho việc ăn uống phải được lau rửa hàng ngày bằng nước sạch và chất tẩy rửa. Hàng tuần cần thực hiện khử trùng, tổng vệ sinh nhà ăn, nhà bếp và căng tin
- Không để các loại gia cầm, gia súc hoạt động trong khu vực nhà ăn, nhà bếp, căng tin
Trong trường hợp trường học sử dụng dịch vụ cung cấp thức ăn sẵn, yêu cầu phải chọn lựa cơ sở có đủ điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm theo quy định.
Yêu cầu vệ sinh với các hoạt động bảo quản, chế biến thực phẩm trường học
Đối với trường học không có bếp ăn nội trú, bán trú
Quy định về an toàn thực phẩm trong trường học không có bếp ăn nội trú, bán trú theo khoản 2 Điều 6 Thông tư liên tịch 13/2016/TTLT-BYT-BGDĐT ký hợp đồng với các cơ sở cung cấp thức ăn cho học sinh có giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm; căng tin của trường học phải đảm bảo yêu cầu theo quy định.
Quy định về an toàn thực phẩm trong trường học
Quy định về an toàn thực phẩm trong trường học theo Thông tư 46/2010/TT-BYT ngày 29/12/2010 Ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về vệ sinh phòng bệnh truyền nhiễm trong các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Ngoài ra còn có Thông tư liên tịch số 13/2016/TTLT-BYT-BGDĐT quy định về công tác y tế trường học.
Trong nội dung của 2 văn bản này đã quy định rõ như sau:
Nếu trường học có bếp ăn bán trú, nội trú cần đáp ứng các điều kiện theo quy định về an toàn thực phẩm trong trường học, cụ thể:
- Căng tin, nhà ăn phải thông thoáng, có đủ ánh sáng; cửa sổ nhà ăn, căng tin phải có lưới chống ruồi, nhặng, chuột, gián và các côn trùng có hại khác. Bàn ghế, phương tiện, dụng cụ trong nhà ăn, căng tin phải làm từ vật liệu dễ cọ rửa. Có đủ trang thiết bị, phương tiện phục vụ cho công tác khử trùng và làm vệ sinh.
- Các dụng cụ chứa thức ăn, sử dụng để ăn uống phải làm từ vật liệu không thôi nhiễm yếu tố độc hại, dễ làm vệ sinh hay khử trùng. Có đủ phương tiện bảo quản thực phẩm. Có hệ thống cung cấp nước sạch, chỗ rửa tay với dung dịch sát khuẩn hay xà phòng. Có phương tiện thu gom, phân loại, vận chuyển thực phẩm, rác, thức ăn thừa; các dụng cụ đựng rác sản xuất từ vật liệu chắc chắn, thuận tiện cho việc làm vệ sinh và có nắp đậy.
- Nhà bếp đảm bảo đáp ứng các quy định trên và phải có hợp đồng nguồn cung cấp thực phẩm an toàn; thực hiện đủ chế độ kiểm tra 3 bước và lưu mẫu thực phẩm. Đảm bảo các yêu cầu vệ sinh an toàn thực phẩm về cơ sở, dụng cụ, thiết bị, quy trình chế biến theo nguyên tắc 1 chiều.
- Những người làm việc tại nhà bếp, nhà ăn đáp ứng yêu cầu sức khỏe theo Thông tư 15/2012/TT-BYT quy định về điều kiện chung bảo đảm an toàn thực phẩm của Bộ trưởng Bộ Y tế đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm.
Ví dụ: Người trực tiếp sản xuất thực phẩm phải tuân thủ quy định về đảm bảo vệ sinh như không đeo nhẫn, đồng hồ; giữ móng tay ngắn và sạch sẽ; không mắc các bệnh truyền nhiễm; không khạc nhổ trong khu vực sản xuất thực phẩm…
Quy định về an toàn thực phẩm trong trường học
Nếu trường học không có bếp ăn bán trú, nội trú phải ký hợp đồng với cơ sở cung cấp thực phẩm cho học sinh có giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm. Đồng thời, căng tin của nhà trường phải đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về căng tin theo quy định.
Trên đây là quy định về an toàn thực phẩm trong trường học Dewey Schools gửi đến các bạn. Rất mong đây sẽ là thông tin hữu ích, giúp chúng ta có thêm sự hiểu biết về đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm tại nhà trường, đảm bảo sức khỏe cho học sinh. Mọi thắc mắc vui lòng gửi về Dewey Schools, chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ 24/7.
>>> Xem thêm: Chuyến tham quan, khảo sát chất lượng thực phẩm cùng phụ huynh trường Dewey
