Học tập do trẻ dẫn dắt là một phương pháp tiếp cận giáo dục tiến bộ, nhấn mạnh vào việc cho phép trẻ định hướng các trải nghiệm học tập. Bằng cách tạo một môi trường mà trẻ đóng vai trò dẫn dắt, các nhà giáo dục có thể hỗ trợ phát triển tư duy phản biện, sáng tạo, và các kỹ năng giải quyết vấn đề độc lập.
Bài báo này khám phá lợi ích của học tập do trẻ dẫn dắt, phác thảo các chiến lược thực tế để triển khai, và đề xuất các hoạt động thú vị khác nhau thúc đẩy học tập tự chủ, qua đó làm nổi bật tầm quan trọng của nó trong giáo dục đương đại.
Học tập do Trẻ Dẫn dắt là gì?
Học tập do Trẻ dẫn dắt là một phương pháp tiếp cận giáo dục, ở đó trẻ được trao quyền để đưa ra quyết định về quá trình học tập của mình, bao gồm học cái gì, như thế nào, và trong bao lâu.
Học tập do Trẻ dẫn dắt tại nhà phổ biến hơn ở bối cảnh gia sư riêng và trái ngược với các chương trình giảng dạy cố định truyền thống.
Tuy nhiên, một số trường học cung cấp các lớp học hoặc các chương trình học sau giờ chính khóa áp dụng cách tiếp cận này. Học tập do trẻ dẫn dắt đặc biệt có lợi cho trẻ gặp khó khăn trong học tập, vì nó cho phép các em tham gia vào tài liệu phù hợp với mức hấp dẫn và thế mạnh của mình. Các hoạt động có thể bao gồm nghệ thuật, ca hát, hoặc đóng kịch, được hướng dẫn dựa theo sở thích của trẻ, trong khi người lớn cung cấp sự hỗ trợ và nguồn lực cần thiết.
Lợi ích của Học tập do Trẻ dẫn dắt
Học tập do Trẻ dẫn dắt mang lại nhiều lợi ích đóng góp cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Dưới đây là 9 lợi ích của phương pháp học tập này:
Trao quyền cho Trẻ Kiểm soát
Một trong số các lợi ích lớn của học tập do trẻ dẫn dắt là sự trao quyền cho đứa trẻ. Trẻ có thể quan sát sự tò mò bẩm sinh và phát triển các ý tưởng độc đáo bằng cách cho phép các em kiểm soát việc học của mình.
Sự tự chủ trong hành trình của các em dẫn tới các trải nghiệm học tập thú vụ và ý nghĩa hơn, thường vượt trội hơn các phương pháp do giáo viên dẫn dắt truyền thống. Khi trẻ chịu trách nhiệm, có nhiều khả năng các em được đầu tư và nhiệt tình hơn vào việc học của mình.
Thúc đẩy việc học không căng thẳng
Học tập do trẻ dẫn dắt giảm thiểu áp lực và căng thẳng liên quan đến các phương pháp giáo dục truyền thống. Bằng việc nhất quán các hoạt động học tập với sở thích và sự sẵn sàng của trẻ, phương pháp tiếp cận này loại bỏ sự thất vọng có thể phát sinh khi trẻ bị ép vào các hoạt động mà trước đó các em không sẵn sàng. Do đó, trẻ học với sự háo hức và nhiệt tình, biết rằng các em có thể tiến hành theo nhịp độ và mức độ thoải mái của bản thân.
Khai thác môi trường học tập
Môi trường học tập đóng vai trò vô cùng quan trọng trong học tập do học sinh dẫn dắt. Các môi trường học thuật hay học ở nhà được may đo để đưa việc học vào đời sống hàng ngày có thể thúc đẩy đáng kể động lực và sự tò mò của trẻ.
Bằng việc áp dụng các hoạt động giáo dục một cách tự nhiên vào các điều kiện đó, trẻ thấy được các ứng dụng thực tiễn cho những gì các em học được, điều này củng cố tầm quan trọng và sự phù hợp của việc học. Một không gian học tập do trẻ dẫn dắt được tổ chức tốt khuyến khích trẻ học tập một cách độc lập.
Khuyến khích Học tập có chiều sâu và phức tạp
Trẻ thực sự quan tâm đến một chủ đề có xu hướng hỏi nhiều câu hỏi hơn và nỗ lực tìm kiếm những câu trả lời toàn diện. Bản chất sự tò mò này tao điều kiện cho việc học do trẻ dẫn dắt có chiều sâu và phức tạp, khi trẻ có thể khám phá, điều tra, và thử nghiệm, cho phép các em hiểu được chủ đề vượt qua kiến thức bề nổi. Chiều sâu của việc học này là đặc điểm nổi bật của giáo dục do trẻ dẫn dắt, thúc đẩy tư duy thiết kế và các kỹ năng giải quyết vấn đề.
Nuôi dưỡng Tình yêu với việc Học
Học tập do trẻ dẫn dắt nuôi dưỡn tình yêu đối với việc học bằng cách cho phép các em theo đuổi sở thích của mình mà không chịu áp lực bên ngoài. Việc không có sự thất vọng và có sự tự do để khám phá một cách tự nhiên tạo nên cảm giác vui vẻ và hứng thú với việc học.
Trẻ phát triển động lực nội tại để học, điều này trở thành thói quen suốt đời. Phương pháp tiếp cận này chuyển hóa việc học thành một trải nghiệm thú vị và bổ ích, khuyến khích sự trưởng thành về trí tuệ một cách liên tục.
Tăng tốc Quá trình Học tập
Khi trẻ sẵn sàng và hào hắng học về một bộ một cụ thể, sự tham gia của các em sẽ gia tăng, dấn tới nhanh chóng tiếp thu kiến thức. Học tập do trẻ dẫn dắt sẽ tận dụng sự sẵn sàng, cho phép trẻ đào sâu vào bộ môn yêu thích.
Sự tập trung chú ý này có thể dẫn tới các cơ hội học tập liên quan, tạo điều kiện để hiểu một cách linh hoạt và có sự hiểu biết kết nối về nhiều chủ đề khác nhau. Sự linh hoạt của phương pháp tiếp cận này cho phép tốc độ học tập được cá nhân hóa và tăng tốc.
Nuôi dưỡng sự tò mò
Sự tò mò là động lực thúc đẩy việc học hiệu quả và học tập do trẻ dẫn dắt nuôi dưỡng tố chất bẩm sinh này. Bằng việc cho phép trẻ khám phá các chủ đề mà các em tò mò một cách tự nhiên, trẻ sẽ ít kháng cự hơn khi học.
Trẻ theo đuổi sở thích thay vì được chỉ đạo bởi giáo viên, thúc đẩy quá trình học tập thú vị và tự nhiên hơn. Phương pháp tiếp cận học tập do trẻ dẫn dắt này hỗ trợ việc mở rộng sự tò mò, điều thiết yếu đối với học tập suốt đời.
Hỗ trợ Phát triển Trí não
Việc tham gia vào các hoạt động do trẻ dẫn dắt, chủ yếu thông qua chơi trò chơi, thúc đẩy cấu trúc và chức năng não bộ. Trò chơi được lích hợp vào học tập do trẻ dẫn dắt, thúc đẩy các chức năng điều hành chẳng hạn như thiết lập mục tiêu, lập kế hoạch, và tập trung chú ý.
Những quá trình nhận thức này là vô cùng quan trọng đối với thành công trong học tập và đối với sự phát triển trí não nói chung. Phương pháp tiếp cận này hỗ trợ thúc đẩy phát triển nhận thức bằng cách cho phép trẻ dẫn dắt hành trình giáo dục của bản thân.
Khuyến khích Hoạt động Thể chất
Học tập do trẻ dẫn dắt thường kết hợp các tài liệu và những hoạt động phi cấu trúc khuyến khích các vận động thể chất. Được biết đến là “các phần rời”, những tài liệu này hỗ trợ các trò chơi mà trẻ dẫn dắt và thúc đẩy hoạt động thể chất.
Phương pháp tiếp cận này đem lại lợi ích cho sự phát triển về nhận thức và cảm xúc và hỗ trợ sức khỏe thể chất. Bằng việc tích hợp hoạt động thể chất vào quá trình học tập, trẻ có thể phát triển các thói quen lành mạnh hơn và cải thiện sự phát triển toàn diện về thể chất và tính thần nói chung của trẻ.
Vai trò của Phụ huynh trong Phát triển Học tập do Trẻ dẫn dắt
Trong bối cảnh học tập do trẻ dẫn dắt, vai trò của phụ huynh phát triển thành người hỗ trợ thay vì các giáo viên truyền thống, tạo điều kiện cho nền tảng giáo dục tương tác. Để hỗ trợ hiệu quả cho hành trình học tập của con em họ, phụ huyn tham gia vào một vài trách nhiệm chính sau:
- Tạo một môi trường học tập có tính hỗ trợ: Phụ huynh lắng nghe chăm chú những điểm thu hút của con mình, kết hợp các cơ hội họp thất nhất quán với chúng.Họ điều chỉnh phương pháp tiếp cận của họ, kết hợp chương trình giảng dạy có cấu trúc với các cuộc khám phá tự phát để khuyến khích một trải nghiệm giáo dục toàn diện.
- Cân bằng sự tự do và có cấu trúc: Tìm ra sự cân bằng hài hòa giữa học tập có cấu trúc với khám phá tự phát cho phép trẻ được lợi từ các hai phương pháp tiếp cận. Phương pháp tiếp cận cân bằng này khuyến khích trẻ nuôi dưỡng tình yêu suốt đời với việc học, được thúc đẩy bởi sự tò mò của các em.
- Làm hình mẫu về sự tò mò để truyền cảm hứng cho trẻ: Phụ huynh đóng vai trò là hình mẫu tò mò, thể hiện cách hỏi các câu hỏi và tìm kiếm câu trả lời. Bằng việc chia sẻ quá trình tư uy và khuyến khích đặt câu hỏi, phụ huynh truyền cảm hứng cho trẻ khám phá và tìm hiểu một cách độc lập.
- Đưa ra hướng dẫn một cách nhẹ nhàng: Việc biết khi nào nên thử thách trẻ đào sâu hơn các môn học một cách nhẹ hàng là điều thiết yếu. Phụ huynh hướng dẫn các trải nghiệm học tập của con em họ, đưa ra sự hỗ trợ và khuyến khích để nghiên cứu khái niệm mới và những ý tưởng mới theo nhịp điệu riêng của trẻ.
Cách Triển khai Học tập do Trẻ dẫn dắt ở Bối cảnh Những năm đầu đời
Học tập do trẻ dẫn dắt có thể bắt đầu từ khi trẻ mới sinh, vì trẻ sơ sinh tự nhiên tham gia học tập qua các trải nghiệm hàng ngày của các bé. Từ việc lắc đồ chơi đến việc xếp cốc, những hoạt động học tập do trẻ dẫn dắt có vẻ đơn giản này góp phần vào sự phát triển kỹ năng và hiểu biết các khái niệm chẳng hạn như chuyển động, nguyên nhân và kết quả, và khám phá các giác quan.
Triển khai học tập do trẻ dẫn dắt ở bối cảnh những năm đầu đời đòi hỏi phải có kế hoạch thấu đáo và bầu không khí nuôi dưỡng hỗ trợ khám phá và sự độc lập. Dưới đât là các chiến lược chính tích hợp hiệu quả học tập do trẻ dẫn dắt tại nhà:
- Khuyến khích và là hình mẫu đặt câu hỏi và tư duy: Thúc đẩy sự tò mò bằng việc khuyến khích trẻ hỏi các câu hỏi và khám phá sự tò mò của bản thân. Là hình mẫu về quá trình tư duy bằng việc thảo luận các câu hỏi của bạn và mẫu thức tư duy.
- Duy trì nhật ký câu hỏi: Duy trì nhật ký ghi chép các câu hỏi và quan sát của trẻ. Điều này giúp theo dõi sự bận tâm của trẻ qua thời gian và đưa ra các cơ hội để khám phá sâu hơn.
- Bắt đầu ngay lập tức: Hãy bắt đầu triển khai học tập do trẻ dẫn dắt từ sớm để khai thác sự tò mò và khả năng học tập tự nhiên của trẻ. Hãy tạo một môi trường thuận lợi cho việc học dựa trên trò chơi ngay từ trẻ còn nhỏ.
- Cho phép trẻ dẫn dắt với sự hỗ trợ của bạn: Hãy dẫn dắt các trải nghiệm học tập dựa trên mối bận tâm và nhịp điệu của trẻ. Hãy đưa ra hướng dẫn và cung cấp các nguồn lực khi càn, cho phép trẻ khám phá một cách độc lập.
- Tránh các cách tiếp cận cực đoan: Hãy cân bằng giữa các hoạt động có cấu trúc và các trò chơi phi cấu trúc. Hãy ránh lịch trình hoặc kỳ vọng quá khắc nghiệt, cho phép sự linh hoạt cho các cơ hội học tập tự phát.
- Cân bằng giữa khám phá và tập trung: Hãy cung cấp các tài liệu và các trải nghiệm mở giúp thúc đẩy sự khám phá và sáng tạo. Hãy giữ sự cân bằng này với các hoạt động đòi hỏi sự tập trung và chú ý để phát triển các việc học theo chiều sâu và chiều rộng.
- Trang bị cho trẻ các công cụ cần thiết: Hãy đảm bảo trẻ tiếp cận được các công cụ và tài liệu phù hợp với lứa tuổi giúp hỗ trợ sự khám phá của trẻ. Điều này bao gồm các tài liệu cơ bản như đồ dùng nghệ thuật, các khối xây dựng, và các vật thể tự nhiên kích thích trí tưởng tượng và học tập của trẻ.
Các Ví dụ về các Hoạt động Học tập do Trẻ dẫn dắt
Chuyển sang ứng dụng thực tế, dưới đây là 8 ví dụ về các hoạt động học tập do trẻ dẫn dắt mà có thể được triển khai tại nhà để thúc đẩy sự sáng tạo, khám phá và phát triển các kỹ năng:
- Chơi với bóng: Đưa cho trẻ những quả bóng có kích thước và là các loại khác nhau (chẳng hạn như bóng thể thao, bóng nhún) để nâng cao sự phối hợp tay – mắt, nhận thức không gian, và hiểu biết về các khái niệm như trọng lực.
- Xây dựng với các khối hộp hoặc Lego: Hãy đưa ra các hình khối hộp với nhiều màu sắc và kiểu dáng khác nhau, khuyến khích trẻ phát triển sự sáng tạo và các kỹ năng giải quyết vấn đề thông qua hoạt động xây dựng.
- Khám phá các vật dụng làm bếp: Cho phép trẻ tham gia với các vật dụng nhà bếp hàng ngày như thìa, bát, và cốc đong. Điều này thúc đẩy các kỹ năng cảm giác, trò chơi tưởng tượng, và hiểu các nguyên tắc khoa học cơ bản.
- Cung cấp các đồ chơi theo sở thích: Hãy đưa ra các đồ chơi nhất quán với sở thích của trẻ, hỗ trợ trẻ tham gia và học tập ở lĩnh vực mà các em yêu thích.
- Sử dụng bảng bận rộn: Hãy tạo hoặc mua các tấm bảng chứa các yếu tố xúc giác như nút bấm và khóa kéo, khuyến khích khám phá độc lập và phát triển các kỹ năng vận động tinh.
- Tương tác với bàn nước: Hãy bố trí các bàn nước hoặc bếp bùn nơi trẻ có thể thử nghiệm với nước, phát triển các kỹ năng vận động, và khám phá các khái niệm chẳng hạn như thể tích và pha trộn màu sắc.
- Tam giá leo trèo Pikler: Hãy giới thiệu tam giác Pikler để hỗ trợ các kỹ năng vận động thô và khuyến khích sự khám phá thể chất cũng như chấp nhận rủi ro lành mạnh.
- Sáng tạo nghệ thuật và thủ công: Hãy cung cấp và đưa ra những thế như giấy, màu vẽ, bút sáp, cho phép trẻ thể hiện bản thân một cách sáng tạo mà không chỉ tập trung vào sản phẩm cuối cùng.
Các câu hỏi thường gặp
Để giúp bạn hiểu rõ hơn khái niệm học tập do trẻ dẫn dắt, chúng tôi đã tổng hợp các câu trả lời cho một số câu hỏi thường gặp nhất.
Có phải học tập do trẻ dẫn dắt chỉ dành cho các gia đình học tại nhà không?
Học tập do trẻ dẫn dắt không chỉ thực hiện đối với các gia đình học tại nhà. Phương pháp tiếp cận này có thể được tích hợp vào nhiều bối cảnh giáo dục khác nhau, bao gồm các trường học truyền thống và các nền tảng trực tuyến.
Ví dụ, một trường học trực tuyến có thể thực hiện học tập do trẻ dẫn dắt bằng cách thu hút học sinh tham gia tích cực vào sự giáo dục của bna thân, thúc đẩy các kỹ năng giao tiếp, và nuôi dưỡng tư duy học tập suốt đời. Mức độ triển khai phụ thuộc và độ tuổi, mức độ trưởng thành của trẻ, và mức độ thoải mái của người hướng dẫn.
Những điểm khác nhau giữa học tập do trẻ dẫn dắt và học tập do giáo viên dẫn dắt là gì?
Các điểm khác biệt chính giữa học tập do giáo viên dẫn dắt và học tập do học sinh dẫn dắt là ở sự kiểm soát, môi trường, chương trình giảng day, vai trò của giáo viên, và các lợi ích. Ở học tập do giáo viên dẫn dắt, các giao viên chỉ đạo quá trình đó, tuân theo một chương trình giảng dạy cố định, và duy trì một môi trường có cấu trúc.
Ngược lại, học tập do học sinh dẫn dắt trao cho học sinh quyền tự chủ, sử dụng một chương trình giảng dạy mới nổi dựa trên các điểm thu hú, và tạo nên một nền tảng năng động với vai trò của giáo viên là những người hướng dẫn. Học tập do giáo viên dẫn dắt đảm bảo phạm vi chương trình giảng dạy và sự độc lập của học sinh, trong khi học tập do học sinh dẫn dắt thúc đẩy động lực nội tại, hiểu biết, lòng tự trọng, và sự phát triển toàn diện. Việc cân bằng giữa hai phương pháp tiếp cận này có thể giải quyết hiệu quả nhu cầu đa dạng của học sinh.
Làm thế nào để học tập do học sinh dẫn dắt trở nên thú vị?
Để giúp học tập do học sinh dẫn dắt trở thú vị, hãy tuân theo mẹo sau:
- Thúc đẩy sự Khám phá và Tò mò: Khuyến khích đi bộ trong thiên nhiên, viết ghi chú theo các định dạng đa dạng, và các trải nghiệm cảm giác để làm phong phú thêm việc học cũng như tạo các ký ức lâu dài.
- Sử dụng Bối cảnh và Nhập vai: Hãy thảo luận các chủ đề trong các hoàn cảnh có liên quan, thúc đẩy nhập vai để thử nghiệm, và khuyến khích năng lực lãnh đạo trong thảo luận.
- Đưa ra Phản hồi và Theo dõi sự Tiến bộ: Khen ngợi và đưa ra phản hồi có tính xây dựng, và các công cụ trực quan như các bài báo để tổng kết bài học cũng như tôn vinh thành tích.
- Tạo một Môi trường có tính Tương tác: Hãy thiết kế các không gian học tập khuyến khích khám phá, tích hợp học tập vào cuộc sống hàng ngày và cung cấp các tài liệu đa dạng để khơi dậy trí tò mò.
Nguồn tham khảo: https://articles.unishanoi.org/child-led-learning/




