Được sử dụng từ những năm 1960, nhiều giáo viên bày tỏ mối quan ngại về hiệu quả của học tập dựa trên vấn đề (PBL) trong một số bối cảnh lớp học nhất định. Cho dù bạn giới thiệu phương pháp sư phạm lấy học sinh làm trung tâm như một hoạt động một lần hay bài tập chính, việc nhóm học sinh lại với nhau để giải quyết các vấn đề mở có thể có những ưu và nhược điểm.
Dưới đây là năm ưu điểm và nhược điểm của học tập dựa trên vấn đề để giúp bạn xác định xem phương pháp này có hiệu quả trong lớp học của mình hay không. Nếu bạn quyết định giới thiệu một hoạt động, cũng có các bước sáng tạo thiết kế và hướng dẫn có thể tải xuống để bạn giữ trên bàn làm việc để dễ tham khảo.
Ưu điểm của Học tập dựa trên Vấn đề
Phát triển Khả năng Ghi nhớ Kiến thức trong Dài hạn
Theo các bài tổng quan tài liệu nghiên cứu về phương pháp sư phạm, những học sinh tham gia vào các hoạt động học tập dựa trên vấn đề có thể cải thiện khả năng ghi nhớ và nhớ lại thông tin của bản thân.
Bài tổng quan tài liệu nêu rằng rằng “việc xây dựng kiến thức tại thời điểm học tập” – bằng cách chia sẻ các sự kiện thực và các ý tưởng thông qua thảo luận và trả lời câu hỏi – “tăng cường khả năng truy xuất sau đs.” Hình thức xây dựng này củng cố hiểu biết về một chuyên môn, giúp nó trở nên dễ nhớ hơn.
Thảo luận nhóm nhỏ có thể đặc biệt có lợi – một cách lý tưởng, học sinh nào cũng có cơ hội tham gia. Nhưng dù kích thước nhóm như thế nào, học tập dựa theo vấn đề đều thúc đẩy ghi nhớ kiến thức trong dài hạn bằng việc khuyến khích học sinh thảo luận – và trả lời các câu hỏi về – các khái niệm mới khi các em đang học về chúng.
Sử dụng các Kiểu Giảng dạy Đa dạng
Bạn có thể sử dụng các hoạt động học tập dựa theo vấn đề để đáp ứng các nhu cầu và phong cách học tập đa dạng của học sinh của ạn, tham gia hiệu quả và một lớp hoc đa dạng trong quá trình đó. Nói dung, việc gom các học sinh thành nhóm với nhau để học tập dựa theo vấn đề sẽ cho phép các em:
- Giải quyết các vấn đề trong cuộc sống thực tế, những điều này đòi hỏi những giải pháp thực tế, hấp dẫn những học sinh gặp khó khăn trong việc nắm bắt các khái niệm trừu tượng.
- Tham gia vào học tập trong nhóm nhỏ và nhóm lớn, giúp những học sinh không giỏi song việc làm việc một mình nắm bắt tài liệu mới
- Nói về ý tưởng và thử thách của các em cho nhau theo cách có tính xây dựng, tạo cho những người học có tinh thần tham gia một hành trình để trở nên xuất sắc
- Giải quyết vấn đề mà sử dụng một loạt các nội dung mà bạn cung cấp – chẳng hạn như video, bản thu âm, các bài báo tin tắc và các tài liệu ứng dụng khác – cho phép bài học trở nên hấp dẫn đối với các phong cách học tập khác biệt.
Vì việc thực hiện kịch bản học tập dựa trên vấn đề sẽ giúp bạn có cách sử dụng các phương pháp giảng dạy khác biệt này, nên nó có thể đặt biệt có giá trị nếu học sinh của bạn không có sở thích học tập tương tự.
Sự tham gia Liên tục
Việc đưa ra một thử thách học tập dựa trên vấn đề có thể thu hút học sinh bằng cách hoạt động như một sự giải lao khỏi các bài học thông thường và các bài tập phổ biến. Không khó để thấy được tiềm năng thu hút, vì những đứa trẻ phối hợp để giải quyết những vấn đề thực tế có tác động trực tiếp hoặc khiến các các em quan tâm nhiều.
Mặc dù được tổ chức với các sinh viên đã tốt nghiệp phổ thông, một nghiên cứu được công bố bởi Viện Nghiên cứu Giáo dục Y khoa đã báo cáo rằng sinh viên tham gia nhiều hơn – và với thái độ tốt hơn – vào những hóa học có phương pháp dựa trên vấn đề. Những hoạt động này có thể mất đi một số sự tham gia vốn có nếu bạn lặp lại chúng quá thường xuyên, nhưng chắc chắn có thể truyền sự phấn khích vào lớp học.
Phát triển các Kỹ năng có thể chuyển giao
Theo một cuốn sách năm 2015 phác thảo các lý thuyết và đặc điểm của phương pháp sư phạm, học tập dựa trên vấn đề có thể giúp học sinh phát triển các kỹ năng mà các em có thể chuyển hóa vào các kịch bản trong thực tiễn
Các bói cảnh và hệ quả hữu hình được thể hiện trong hoạt động học tập dựa trên vấn đề “cho phép việc học trở nên sâu sắc và bền vững hơn.” Khi bạn trình bày các bài học thông qua các bối cảnh thực tế, học sinh có thể áp dụng những gì học được nếu các em thực sự đối mặt với những vấn đề tương tự.
Ví dụ, nếu các em cùng làm việc để giải quyết một tranh chấp trong nhà trường, các em có thể phát triển các ký năng suốt đời liên quan đến đàm phán và truyền tải suy nghĩ của các em với người khác.
Miễn là bối cảnh của vấn đề áp dụng cho các tình huống ngoài lớp học, các học sinh có thể bồi đắp những kỹ năng mà các em có thể sử dụng lại.
Cải thiện các Kỹ năng Làm việc nhóm và Giao tiếp giữa các Cá nhân
Việc hoàn thành thành công một thử thách học tâp dựa trên vấn đề phụ thuộc vào sự tương tác và giao tiếp, có nghĩa là học sinh cũng phải bồi đắp các kỹ năng có thể chuyển giao dựa trên làm việc nhóm và sự phối hợp. Thay vì ghi nhớ các sự kiện thực tế, các em có cơ hội để thể hiện ý tưởng của mình trước một nhóm, bảo vệ và điều chỉnh các ý tưởng khi cần.
Hơn nữa, điều này giúp các em hiểu được động lực của nhóm. Tùy thuộc vào từng học sinh, điều này có thể liên quan đến phát triển các kỹ năng lắng nghe và cảm nhận về trách nhiệm khi hoàn thành nhiệm vụ của mình. Những kỹ năng và kiến thức như vậy nên phục vụ tốt học sinh của bạn khi các em bước vào các cấp học cao hơn, và cuối cùng là thế giới việc làm.
Nhược điểm của Học tập dựa trên Vấn đề
Hiệu suất kém hơn có thể xảy ra trong các bài kiểm tra
Dành quá nhiều thời gian cho học tập dựa trên vấn đề có thể gây ra vấn đề khi học sinh làm những bài kiểm tra chuẩn hóa, vì các em có thể không có đủ kiến thức cần có để đạt được điểm cao. Trong khi người học dựa trên vấn đề phát triển các ky năng liên quan đến phối hợp và biện minh cho lý luận của mình, nhiều bài kiểm tra lại khen thưởng việc học dựa trên sự kiện thực tế bằng các câu hỏi trắc nghiệm và trả lời ngắn. Bất chấp việc có nhiều ưu điểm, bạn có thể thấy vấn đề này gia tăng nếu bạn thực hiện các hoạt động học tập dựa trên vấn đề quá thường xuyên.
Sự thiếu chuẩn bị của học sinh
Các bài tập học tập dựa trên vấn đề có thể hấp dẫn nhiều học sinh của bạn, nhưng những học sinh khác có thể thấy không hứng thú vì chưa sẵn sàng xử lý kiểu bài tập này vì một số lý do. Trên cơ sở từng lớp học và từng hành động, sự tham gia có thể bị cản trở bởi:
- Chưa trưởng thành — Một số học sinh có thể không thể hiện đủ sự trưởng thành để làm việc hiệu quả trong nhóm, không đáp ứng được kỳ vọng và làm mất tập trung của những học sinh khác.
- Chưa quen thuộc — Một số trẻ có thể gặp khó khăn trong việc nắm bắt khái niệm về một vấn đề mở, vì các em không thể dựa vào bạn để trả lời.
- Thiếu kiến thức tiên quyết — Mặc dù hoạt động đó giải quyết một vấn đề có liên quan và hữu hình, nhưng học sinh có thể cần thông tin mới hoặc trừu tượng để tạo ra một giải pháp hiệu quả.
Bạn có thể giảm thiểu một phần những vấn đề này bằng cách chủ động theo dõi lớp học và phân phối các nguồn tài nguyên hữu ích, chẳng hạn như các câu hỏi hướng dẫn và các bài báo để đọc. Điều này sẽ giữ học sinh tập trung và giúp các em vượt qua khoảng cách kiến thức. Nhưng nếu bạn thấy trước việc đối mặt với những thử thách này là quá thường xuyên, bạn có thể quyết định tránh hoặc hiếm khi đưa ra các bài tập học tập dựa trên vấn đề.
Sự thiếu chuẩn bị của giáo viên
Nếu giám sát một hoạt động học tập dựa trên vấn đề là một trải nghiệm mới, bạn có thể phải chuẩn bị để điều chỉnh một số thói quen giảng dạy. Ví dụ, sửa lỗi quá mức cho những học sinh đưa ra những giả định hoặc phát biểu sai lầm có thể ngăn cản các em suy nghĩ thấu đáo về những khái niệm và các câu hỏi khó. Tương tự, bạn không nên dạy đểthúc đẩy việc nhanh nhớ lại các sự kiện thực tế. Thay vào đó, bạn nên tập trung vào:
- Đưa ra gợi ý để giúp sửa lỗi lập luận không đúng
- Đặt câu hỏi về logic và ý tưởng của học sinh theo cách mang tính xây dựng
- Phân phối nội dung để nghiên cứu và củng cố các khái niệm mới
- Đặt câu hỏi có mục tiêu cho một nhóm hoặc lớp học, tập trung sự chú ý của các em vào một khía cạnh cụ thể của vấn đề
Tùy thuộc vào phong cách giảng dạy của bạn, bạn có thể mất thời gian để chuẩn bị cho việc thực hiện thành công một bài học học tập dựa trên vấn đề.
Đánh giá Thời lượng
Nếu bạn lựa chọn chấm điểm, việc đánh giá hiệu suất của học sinh thông qua bài tập học tập dựa trên vấn đề yêu cầu sự theo dõi và ghi chép liên tục. Bạn phải tính đến những yếu tố sau:
- Các nhiệm vụ đã hoàn thành
- Chất lượng của những nhiệm vụ đó
- Công việc và giải pháp chung của cả nhóm
- Giao tiếp giữa các thành viên đội nhóm
- Bất cứ điều gì bạn phác họa ra để xếp hạng hoạt động
Việc theo dõi những tiêu chí này đòi hỏi thực hiện đối với từng học sinh, đòi hỏi thời lượng để chấm điểm và điều chỉnh điểm cho từng học sinh.
Mức độ Liên quan và Khả năng Áp dụng Khác nhau
Có thể khó để xác định một vấn đề hữu hình mà học sinh có thể giải quyết với nội dung mà các em đang nghiên cứu và các kỹ năng mà các em đang thành thao. Điều này đặt ra hai vẫn đề rõ ràng. Thứ nhất, nếu học sinh dễ dàng lệch khỏi mục tiêu của thử thách, các em có thể bỏ lỡ thông tin liê quan. Thứ hai, bạn có thể đi chệch khỏi trọng tâm và mục đích của vấn đề khi học sinh gặp phải những trở ngại không lường trước. Vượt qua các trở ngại là điều có lợi, nhưng có thể làm ảnh hưởng đến kế hoạch bạn đã lập. Nó cũng có thể khiến cho việc quay lại đúng hướng trở nên khó khăn khi hoạt động được hoàn tất. Bởi vì khó khăn liên quan đến việc duy trì tính liên quan và khả năng áp dụng của các hoạt động, bạn có thể thấy việc học tập dựa trên vấn đề là quá sức.
Các bước Thiết kế các Hoạt động Học tập Dựa trên Vấn đề
Nếu ưu điểm lớn hơn nhược điểm – hoặc bạn chỉ muốn thử học tập dựa trên vấn đề – hãy thực hiện theo các bước sau:
Xác định một Vấn đề Thực tế có thể Áp dụng được
Hãy tìm một vấn đề hữu hình có liên quan đến học sinh của bạn, cho phép các em dễ dàng bối cảnh hóa nó và hy vọng áp dụng nó vào các thử thách trong tương lai. Để xác định một vấn đề thực tế phù hợp, hãy xem xét các vấn đề có liên quan đến:
- Nhà trường
- Cộng đồng
- Mối bận tâm chung của học sinh
Bạn cũng phải đảm bảo học sinh hiểu vấn đề và thông tin xung quanh nó. Vì vậy, không phải tất cả vấn đề đều phù hợp với mọi khối lớp.
Xác định Mục đích Bao quát của Hoạt động
Tùy thuộc vào vấn đề bạn lựa chọn, hãy xác định điều bạn muốn hoàn thành khi chạy thử thách đó. Ví dụ, bạn có thể muốn giúp học sinh của mình cải thiện các kỹ năng liên quan đến:
- Sự phối hợp
- Giải quyết vấn đề
- Các chủ đề nhất quán với chương trình giảng dạy
- Tư duy về nội dung đa dạng
Một ví dụ chính xác hơn, bạn có thể ưu tiên các kỹ năng hợp tác bằng cách giao các nhiệm vụ cụ thể cho từng cặp học sinh trong mỗi nhóm. Khi làm như vậy, học sinh sẽ liên tục phát triển khả năng giao tiếp và hợp tác bằng cách làm việc theo cặp và là một phần của một nhóm nhỏ. Bằng cách xác định mục đích rõ ràng, bạn cũng sẽ dễ dàng thực hiện bước tiếp theo hơn.
Tạo và Phân phối Tài liệu Hữu ích
Tài liệu phát tay và nội dung khác không chỉ đóng vai trò là một bộ tài nguyên mà còn giúp học sinh tập trung vào hoạt động và mục đích của hoạt động đó. Ví dụ, nếu bạn muốn học sinh cải thiện một kỹ năng toán học nào đó, bạn nên tạo tài liệu làm nổi bật các khía cạnh toán học của bài toán. Bạn có thể quyết định cung cấp các mục như:
- Dữ liệu giúp định lượng và thêm ngữ cảnh vào bài toán
- Video, bài thuyết trình và tài liệu nghe nhìn khác
- Danh sách các câu hỏi sơ bộ để điều tra
Việc cung cấp nhiều tài liệu có thể đặc biệt quan trọng đối với học sinh tiểu học và học sinh gặp khó khăn ở các lớp cao hơn, những người có thể không có kỹ năng tự định hướng để làm việc mà không có chúng.
Thiết lập Mục tiêu và Kỳ vọng cho Học sinh của bạn
Cùng với các tài liệu đã đề cập ở trên, hãy cung cấp cho học sinh một hướng dẫn hoặc tiêu chí đánh giá nêu chi tiết các mục tiêu và kỳ vọng. Nó sẽ cho phép bạn làm nổi bật thêm mục đích của bài tập học tập dựa trên vấn đề, vì bạn có thể giải thích những gì bạn đang tìm kiếm về mặt phối hợp, sản phẩm cuối cùng và bất kỳ điều gì khác. Nó cũng sẽ giúp học sinh đi đúng hướng bằng cách đóng vai trò là tài liệu tham khảo trong suốt hoạt động.
Tham gia
Mặc dù việc sửa lỗi rõ ràng cho học sinh có thể không được khuyến khích, bạn vẫn có thể giúp các em và đặt câu hỏi để đào sâu vào quá trình suy nghĩ của các em. Khi bạn thấy có cơ hội, hãy cân nhắc xem có đáng để:
- Lấp đầy khoảng cách kiến thức
- Đưa ra gợi ý, không phải câu trả lời
- Đặt câu hỏi về kết luận hoặc logic của học sinh liên quan đến một điểm nhất định, giúp các em suy nghĩ thấu đáo về những điểm khó khăn
Bằng cách tham gia theo những cách này, bạn có thể cung cấp thông tin chi tiết khi học sinh cần nhất, khuyến khích các em phân tích vấn đề một cách hiệu quả.
Để Học sinh Trình bày Ý tưởng và Điều Phát hiện được
Nếu bạn chia học sinh thành các nhóm nhỏ, việc yêu cầu các em trình bày suy nghĩ và kết quả của mình trước lớp sẽ thêm thành phần học tập nhóm lớn vào bài học. Khuyến khích các học sinh khác đặt câu hỏi, cho phép nhóm trình bày giải thích và cung cấp bằng chứng cho suy nghĩ của các em. Điều này kết thúc hoạt động và mang đến cho lớp học của bạn cơ hội cuối cùng để tìm ra giải pháp cho vấn đề.
Tổng kết
Hiệu quả của việc học dựa trên vấn đề có thể khác nhau giữa các lớp học và từng học sinh, tùy thuộc vào mức độ quan trọng của những lợi thế và bất lợi cụ thể đối với bạn. Nghiên cứu đánh giá luôn cho thấy giá trị trong việc đưa ra câu hỏi cho học sinh và để các em tự kiểm soát việc học của mình. Nhưng mức độ giá trị này có thể phụ thuộc vào những khó khăn mà bạn gặp phải. Có thể khôn ngoan khi thử một hoạt động học dựa trên vấn đề và tiến hành tiếp dựa trên kết quả.
Nguồn tham khảo: https://www.prodigygame.com/main-en/blog/advantages-disadvantages-problem-based-learning




