Quý phụ huynh thân mến,
Lựa chọn ngành nghề là một trong những quyết định quan trọng nhất trong cuộc đời con trẻ. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh vẫn trăn trở:
Nên để con theo đuổi ngành con yêu thích, dù chưa chắc phù hợp với khả năng?
Hay hướng con đến ngành có nhiều cơ hội, nhưng con không thực sự đam mê?
Sự thật là không có câu trả lời chung cho tất cả, vì mỗi đứa trẻ có một cách phát triển khác nhau. Tuy nhiên, có một số nguyên tắc giúp phụ huynh định hướng con một cách hợp lý.
Đam mê có đủ để đảm bảo thành công?
Nhiều người tin rằng chỉ cần theo đuổi đam mê, thành công sẽ tự đến. Nhưng thực tế không đơn giản như vậy. Đam mê chỉ phát huy hiệu quả khi đi kèm với năng lực thực sự và cơ hội nghề nghiệp phù hợp.
Ví dụ: Một học sinh yêu thích hội họa nhưng không có khả năng vẽ tốt có thể không phù hợp với ngành thiết kế đồ họa. Tuy nhiên, nếu được định hướng đúng, em có thể khám phá các lĩnh vực liên quan như marketing, sáng tạo nội dung, hay truyền thông đa phương tiện.
Năng lực quan trọng thế nào trong việc chọn ngành?
Một số học sinh có thể yêu thích một ngành nào đó nhưng lại không có năng lực phù hợp. Vì vậy, thay vì chỉ tập trung vào sở thích, phụ huynh nên giúp con khám phá điểm mạnh của bản thân qua:
Các bài kiểm tra hướng nghiệp khoa học: Giúp con hiểu rõ hơn về tính cách, năng lực tư duy, kỹ năng giao tiếp, v.v.
Quan sát quá trình học tập và hoạt động ngoại khóa: Con thể hiện tốt nhất ở môn nào? Con hứng thú với công việc gì khi tham gia các dự án nhóm?
Trải nghiệm thực tế: Khuyến khích con thử sức với các công việc liên quan để kiểm chứng xem ngành đó có phù hợp hay không.
Chọn ngành theo xu hướng có phải là giải pháp an toàn?
Nhiều phụ huynh muốn con theo học các ngành “hot” như công nghệ thông tin, kinh tế, hoặc y dược vì cơ hội nghề nghiệp cao. Tuy nhiên, một ngành đang phát triển hôm nay chưa chắc vẫn là xu hướng trong 10 năm tới.
Ví dụ: Cách đây 20 năm, kế toán là ngành có nhu cầu cao, nhưng hiện nay, nhiều công việc kế toán cơ bản đã được tự động hóa.
Vậy giải pháp là gì?
Thay vì chỉ chọn ngành theo xu hướng, hãy hướng con đến các nhóm kỹ năng bền vững, như tư duy phản biện, khả năng học hỏi nhanh, và kỹ năng giao tiếp. Những kỹ năng này giúp con có thể thích nghi với sự thay đổi của thị trường lao động trong tương lai.
Làm sao để cân bằng giữa đam mê và thực tế?
Thay vì đặt ra lựa chọn giữa đam mê và thực tế, hãy giúp con tìm ra điểm giao thoa giữa hai yếu tố này.
Hình dung qua mô hình Ikigai của người Nhật:
- Đam mê (Passion): Điều con yêu thích
- Sứ mệnh (Mission): Điều thế giới cần
- Nghề nghiệp (Vocation): Điều có thể mang lại thu nhập
- Kỹ năng (Profession): Điều con làm tốt
Ngành nghề lý tưởng chính là sự giao thoa giữa 4 yếu tố này. Giả sử nếu con yêu thích viết lách nhưng ba mẹ còn lo lắng về thu nhập, xu hướng, ba mẹ có thể định hướng con khám phá các ngành “hot” như content marketing, biên tập viên, hoặc truyền thông – những lĩnh vực vừa phát huy được đam mê vừa có tiềm năng phát triển.
Chọn ngành không phải là quyết định một lần cho cả đời
Nhiều phụ huynh lo rằng nếu con chọn sai ngành, tương lai sẽ bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, ngành học chỉ là bước khởi đầu, không phải con đường duy nhất.
Rất nhiều người thành công hiện nay không làm đúng ngành học ban đầu. Quan trọng hơn, khả năng học hỏi, thích nghi và phát triển kỹ năng mới là yếu tố quyết định thành công lâu dài.
Và để giúp con rèn luyện kỹ năng, ba mẹ hãy:
- Khuyến khích con thử sức ở nhiều lĩnh vực trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.
- Động viên con học hỏi không ngừng để sẵn sàng chuyển hướng khi cần thiết.
- Luôn lắng nghe con để cùng con tìm ra con đường phù hợp nhất.
Không có lựa chọn nào hoàn hảo 100%. Điều quan trọng là giúp con hiểu rõ chính mình, trang bị tư duy linh hoạt và sẵn sàng thích nghi với những thay đổi trong tương lai.
Hy vọng những chia sẻ này sẽ giúp Quý phụ huynh đồng hành cùng con một cách hiệu quả trên hành trình định hướng nghề nghiệp!
