Một trong những môn học được đánh giá là quan trọng nhất ở bậc tiểu học là Toán học. Do đó rất nhiều phụ huynh quan tâm đến phương pháp dạy toán để có thể đồng hành và hỗ trợ con học tập tốt hơn.
Trong nội dung tiếp theo của bài viết The Dewey Schools tổng hợp thông tin chi tiết 7 phương pháp dạy học toán ở tiểu học hiệu quả, giúp phát triển năng lực của học sinh mời cha mẹ cùng tham khảo.
Thực trạng phương pháp dạy học toán ở tiểu học hiện nay
Đối với môn toán ở bậc tiểu học, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có nhiều quy định về việc điều chỉnh dạy và học. Cụ thể trong Thông tư 32/2018/TT – BGDĐT ngày 26/12/2018 có quy định về việc tổ chức dạy và học toán gồm 2 giai đoạn như sau:
- Giai đoạn giáo dục cơ bản: Giai đoạn giáo dục cơ bản là thời điểm trẻ bắt đầu làm quen với Toán học. Giai đoạn này trẻ học các khái niệm, công thức cơ bản để hiểu căn bản của toán học, đồng thời ứng dụng toán học và thực tiễn cuộc sống.
- Giai đoạn giáo dục định hướng: Kết thúc giai đoạn cơ bản, là thời điểm cần đổi mới phương pháp dạy học toán ở tiểu học để giúp trẻ hiểu về vai trò, ứng dụng của toán trong định hướng nghề nghiệp sau này. Đối với giai đoạn này trẻ cần có năng lực toán học để có khả năng tự tìm hiểu, giải quyết các vấn đề thuộc lĩnh vực toán trên lý thuyết và cuộc sống.
Bên cạnh đó Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu các nội dung toán học trong sách vở nên được nghiên cứu, tính toán rút gọn lý thuyết, đề cao tính ứng dụng thực tế hơn nữa. Dạy học toán bậc tiểu học cần chú ý tích hợp các nội dung cơ bản bao gồm hình học và đo lường, số và đại số, thống kê và xác suất.
Chương trình toán tiểu học đã có nhiều đổi mới
Tại một số trường, thực trạng các phương pháp dạy học toán ở tiểu học hiện nay còn thụ động, chưa sáng tạo dẫn đến việc học sinh khó tiếp thu, không nâng cao được khả năng tìm tòi, sáng tạo và chủ động. Vì vậy phương pháp giảng dạy cần có cải tiến, kết hợp linh hoạt giữa lý thuyết và thực hành. Nhà trường nên tổ chức để trẻ tham gia các trải nghiệm tự sáng tạo đề toán, tham gia học và chơi cùng câu lạc bộ toán học, khuyến khích trẻ tham gia các dự án ứng dụng toán học trong thực tiễn, tham gia các kỳ thi toán… để nâng cao năng lực cũng như tạo niềm yêu thích học tập cho trẻ.
Để khắc phục các hạn chế còn tồn tại trong dạy và học toán tiểu học, chương trình giáo dục toán tiểu học mới đã đề cao, cải thiện kiến thức toán học và tư duy sáng tạo của trẻ. Từ đó hướng đến mục đích giúp trẻ vận dụng kiến thức vào thực hành cuộc sống một cách tốt nhất.
Giáo viên và phụ huynh nên tham khảo thêm các giáo trình phương pháp dạy học toán tiểu học để hiểu rõ hơn:
- Hướng dẫn dạy học môn Toán tiểu học theo chương trình giáo dục phổ thông mới
- Giáo trình thực hành phương pháp dạy học toán ở tiểu học
- Dạy học phát triển năng lực môn Toán tiểu học
>> Xem thêm: Top 20+ trường tiểu học quốc tế tại Hà Nội & TP.HCM tốt nhất 2024
7 phương pháp dạy học toán ở tiểu học hiệu quả cho trẻ
Toán là môn học mang tính trừu tượng, logic và khái quát vì vậy để giúp trẻ học tốt cần cân đối giữa việc học lý thuyết và thực hành. Khi dạy toán cho trẻ tiểu học cần áp dụng đa dạng các phương pháp khác nhau, lồng ghép hình ảnh, video trò chơi vui nhộn tạo hứng thú cho bé.
Tham khảo 7 phương pháp dạy học toán ở tiểu học đặc thù dưới đây sẽ giúp trẻ có hành trình học tập hiệu quả hơn.
Phương pháp dạy học minh họa
Phương pháp dạy học toán ở tiểu học minh họa là sự kết hợp giữa phương pháp thuyết trình, dùng lời nói để diễn giải nội dung cần giảng dạy và hình ảnh minh họa, biểu đồ… giúp học sinh hiểu rõ vấn đề.
Áp dụng phương pháp dạy học minh họa mang đến lợi ích:
- Tạo hứng thú học tập cho học sinh: Phương pháp kết hợp với hình ảnh, biểu đồ… minh họa sinh động có tác dụng kích thích hứng thú học tập của học sinh. Từ đó giúp người học tập trung hơn, ghi nhớ kiến thức tốt hơn và hiểu bài.
Tuy nhiên phương pháp này có nhược điểm nhất định:
- Học sinh học thụ động: Đây vẫn là phương pháp học tập mang tính thụ động, học sinh chỉ tiếp thu kiến thức từ thầy cô, chưa phát huy được tính chủ động trong giờ học.
- Giáo viên cần rút ngắn kiến thức: Áp dụng phương pháp dạy học minh họa giáo viên phải rút ngắn kiến thức để tăng cường cho phần minh họa được nhiều hơn.
Sử dụng hình ảnh minh họa là phương pháp dạy học toán ở tiểu học kích thích sự hứng thú cao cho trẻ
Phương pháp dạy học toán ở tiểu học – Thuyết trình
Phương pháp học toán thuyết trình ở bậc tiểu học là giáo viên sử dụng lời nói để trình bày, diễn giải, bình luận cho bài giảng với học sinh. Phương pháp này thường xuyên được ứng dụng để giảng dạy các kiến thức mới, hệ thống kiến thức ôn tập các chương, các phần hay giải toán.
Sử dụng thuyết trình trong phương pháp dạy học toán ở tiểu học mang đến một số ưu điểm:
- Trong thời gian ngắn trình bày được nội dung kiến thức lớn: Phương pháp dạy học toán thuyết trình có ưu điểm là trong thời gian ngắn có thể trình bày được nội dung kiến thức lớn.
- Chủ động điều chỉnh thời gian và kế hoạch học tập: Sử dụng phương pháp giúp giáo viên chủ động điều chỉnh thời gian dạy học và kế hoạch học tập cho học sinh.
Ngoài các ưu điểm, phương pháp dạy toán thuyết trình có những nhược điểm nhất định:
- Để sử dụng tốt phương pháp thuyết trình trong dạy toán tiểu học người dạy cần có lập luận khoa học, dễ hiểu và diễn đạt theo hệ thống có sự logic giúp học sinh nghe, hiểu và thực hành một cách tốt nhất.
- Dễ bị nhàm chán: Với phương pháp này giáo viên truyền đạt kiến thức 1 chiều, học sinh thụ động tiếp cận kiến thức qua lời giảng của giáo viên nên tiết học dễ bị nhàm chán.
Hiện nay phương pháp dạy học toán ở tiểu học này ít được khuyến khích trong giảng dạy toán bậc tiểu học. Nếu cần thiết phải sử dụng thì thầy cô cần kết hợp cùng các phương pháp khác để tăng tính sinh động và hiệu quả cho bài giảng.
Phương pháp dạy học toán ở tiểu học vấn đáp
Dạy học toán theo phương pháp vấn đáp là cách diễn đạt kiến thức không hoàn chỉnh, giáo viên chỉ đưa ra một phần kiến thức gợi mở để học sinh tự tìm hiểu bài học. Giáo viên sử dụng chủ yếu các câu hỏi tích hợp, sau đó người học tìm hiểu vấn đề và đưa ra kết luận.
Phương pháp dạy học toán vấn đáp mang lại nhiều lợi ích:
- Không khí học tập sôi nổi: Dạy học theo phương pháp vấn đáp thích hợp với môn toán ở tiểu học, kích thích trí tò mò, ham học hỏi của học sinh và mang đến không khí học tập sôi nổi.
- Trẻ tự tin, tăng cường khả năng diễn đạt: Thông qua quá trình hỏi đáp, tự tìm câu trả lời trẻ tăng cường khả năng tư duy, diễn đạt ngôn ngữ và trở nên tự tin hơn.
- Tiếp thu kiến thức nhanh hơn: Học sinh tự tìm tòi câu trả lời, nhận được các nhận xét chi tiết và kết luận của giáo viên nên ghi nhớ kiến thức nhanh và lâu hơn.
Vấn đáp là phương pháp dạy học toán ở tiểu học giúp trẻ tự tin, tiếp thu kiến thức nhanh hơn
Nhiều cha mẹ quan tâm:
- 8 kinh nghiệm chọn trường tiểu học cho con ba mẹ nên biết
- Kinh nghiệm chuyển trường tiểu học cho con: Thủ tục và đơn xin chuyển
Phương pháp dạy học toán ở tiểu học – Kiến tạo
Dạy học toán kiến tạo là phương pháp dạy học tiểu học giúp học sinh giải quyết các vấn đề thông qua những kiến thức đã học. Giáo viên là người gợi mở để trẻ ứng dụng lý thuyết vào thực tiễn, từ đó hình thành năng lực giải quyết các vấn đề liên quan đến toán học vào cuộc sống.
Phương pháp dạy học toán ở tiểu học này có nhiều lợi ích:
- Phát triển năng lực tập trung, tìm tòi, sáng tạo: Khi tìm tòi cách giải quyết vấn đề học sinh phát triển năng lực tập trung, tìm tòi, sáng tạo và tự giác học, ứng dụng lý thuyết vào thực hành.
- Kết quả học tập tốt hơn: Trẻ hiểu bài, nhớ nhanh, nhớ lâu, dễ dàng học hiểu kiến thức và biết cách ứng dụng toán học vào đời sống, có kết quả học tập tốt hơn.
Tuy nhiên trong cung 1 lớp học, năng lực của trẻ khác nhau là khác nhau, do đó không phải học sinh nào cũng kiến tạo được vấn đề mà giáo viên đưa ra. Do đó giáo viên phải dành thời gian hỗ trợ tốt cho học sinh, đồng thời cân đối kiến thức để chọn các vấn đề phù hợp với nội dung bài học.
Phương pháp luyện tập, thực hành
Phương pháp dạy học toán ở tiểu học luyện tập, thực hành là phương pháp truyền thống hướng đến mục tiêu xây dựng sự gắn kết giữa kiến thức và bài tập vận dụng. Thông qua phương pháp này các kiến thức trong sách vở được ứng dụng vào bài tập để trở nên gần gũi với thực tiễn.
Thầy cô giáo sau khi giảng dạy kiến thức có thể đặt ra các bài tập, nhiệm vụ để học sinh có cơ hội vận dụng tri thức mới tiếp thu vào giải quyết vấn đề. Từ đó giúp người học hiểu rõ hơn về bài học và ghi nhớ lâu hơn.
Phương pháp dạy học toán ở tiểu học luyện tập, thực hành
Phương pháp dạy học toán trực quan
Dạy học trực quan là phương pháp dạy học toán ở tiểu học sử dụng các phương tiện trực quan trong hoạt động dạy học. Phương tiện trực quan áp dụng là các phương tiện kỹ thuật sử dụng trước, trong hoặc sau khi dạy kiến thức mới, khi ôn tập củng cố kiến thức, khi hệ thống hóa kiến thức, kỹ xảo, kỹ năng. Điểm đặc biệt của phương pháp này là thực hiện dễ dàng, giúp trẻ nhận thực hơn nội dung kiến thức, lĩnh hội văn bản nhờ các hình ảnh minh họa.
Phương pháp dạy học toán trực quan thể hiện dưới nhiều hình thức:
- Trình bày thông qua việc chiếu phim, chiếu đèn… mang đến cái nhìn rõ nét, sinh động
- Sử dụng các thiết bị kỹ thuật, video, phim điện ảnh
- Trình bày các mô hình đại diện cho hiện thực một cách khách quan, mô hình được lựa chọn kỹ lưỡng phù hợp với môi trường sư phạm
- Sử dụng các đồ dùng trực quan minh hoa như sơ đồ, tranh ảnh, hình vẽ trên bảng
Phương pháp dạy học toán ở tiểu học trực quan mang đến nhiều ưu điểm lớn:
- Giúp học sinh nhớ nhanh, nhớ lâu: Việc sử dụng dụng cụ trực quan, đồ dùng dạy học giúp trẻ có thể hiểu bản chất của kiến thức, nhớ nhanh, nhớ lâu bài giảng.
- Phát triển khả năng quan sát: Dạy học theo phương pháp trực quan giúp học sinh phát triển khả năng quan sát, trí tưởng tượng, tư duy và khả năng ngôn ngữ.
Phương pháp dạy học toán ở tiểu học – Phương pháp trực quan
Dạy học trực quan cũng có những hạn chế nhất định có thể kể đến như:
- Phân tán sự chú ý của học sinh: Phương pháp trực quan sử dụng nhiều hình ảnh phim ảnh, video nhưng nếu sử dụng không phù hợp có thể làm giảm sự chú ý của trẻ. Từ đó làm cho học sinh không nắm vững kiến thức và các vấn đề trong bài học.
- Cần đầu tư thời gian thiết kế bài giảng: Giáo viên phải đầu tư nhiều thời gian, cân nhắc, tính toán để thiết kế bài giảng phù hợp với thời lượng tiết học.
- Trẻ không chú ý đến trọng tâm bài học: Trong các hình ảnh, phim ảnh, video, dụng cụ trực quan… có thể có các chi tiết nhỏ lẻ, ngoài lề không liên quan đến bài học. Trường hợp thầy cô không định hướng tốt có thể khiến học sinh chú ý đến các chi tiết này thay vì quan tâm đến nội dung bài học.
Phương pháp dạy học toán ở tiểu học: Giải quyết vấn đề
Dạy học toán theo phương pháp giải quyết vấn đề ở tiểu học được đánh giá cao về hiệu quả đạt được. Ứng dụng phương pháp trong giảng dạy thúc đẩy sự chủ động, tích cực của học sinh trong tiếp thu, nhận thức. Giáo viên đóng vai trò là người định hướng, đưa ra vấn đề, tình huống để học sinh tìm cách giải quyết hợp lý.
Ví dụ: Giáo viên đưa ra vấn đề cho trẻ giải quyết là: Diện tích hình chữ nhật được tính theo công thức chiều rộng x chiều dài, hãy tìm công thức tính diện tích hình tam giác vuông?
>> Xem thêm: Học sinh tư duy tốt hơn nhờ được rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề
Nguyên nhân trẻ học toán kém?
Toán học là môn học yêu cầu khả năng tư duy, logic và tìm tòi sáng tạo. Trên thực tế không ít trường hợp trẻ tiểu học học toán kém và cảm nhận toán học khó hơn các môn học khác. Vậy đâu là nguyên nhân khiến trẻ học toán kém?
Khả năng ghi nhớ không tốt
Trẻ học tiểu học, nhất là khi mới vào lớp 1 khả năng tiếp nhận quá nhiều thông tin trong quá trình học tập còn chưa tốt, gây ra tình trạng phải vật lộn để ghi nhớ. Khi không đáp ứng được việc học, trẻ dễ phát sinh tâm lý lo sợ, không muốn học hay chán học.
Vì vậy khi dạy bé học, người lớn nên có sự điều chỉnh để đảm bảo trẻ tiếp nhận lượng kiến thức phù hợp với nhận thức và lứa tuổi. Đối với bậc tiểu học chỉ nên dạy bé những kiến thức đơn giản và cơ bản. Cha mẹ và thầy cô không nên quá chú trọng và việc mở rộng kiến thức nâng cao cho trẻ. Bên cạnh đó chúng ta đừng quên tiếp thêm động lực, sự hứng thú và động viên trẻ để bé cảm thấy yêu thích môn toán.
Trẻ học toán có thể do khả năng ghi nhớ không tốt
Không nắm vững kiến thức
Toán học có sự liên kết kiến thức chặt chẽ từ bậc học thấp lên bậc học cao, từ lớp dưới lên lớp trên. Vì vậy nếu trẻ không nắm vững kiến thức cơ bản sẽ khó để theo học môn toán ở cấp học cao hơn.
Việc xây dựng nền tảng kiến thức vững chắc cho trẻ đóng vai trò quan trọng trong kết quả học tập. Thầy cô giáo và bố mẹ cần tạo điều kiện, hướng dẫn để con nắm vững kiến thức qua từng lớp học. Có như vậy trẻ mới chủ động, tự tin khi học bài toán phức tạp hơn trong tương lai.
Chưa liên hệ giữa toán học và thực tế
Liên hệ giữa toán học và thực tế là vấn đề quan trọng trong dạy và học môn toán. Đây là cách giúp trẻ ghi nhớ nhanh, nhớ lâu các kiến thức đã học. Tuy nhiên ở giai đoạn tiểu học trẻ luôn tò mò, mong muốn tìm hiểu thế giới xung quanh nhưng nhiều bé chưa giải quyết được vấn đề liên hệ này. Liên hệ giữa toán học và thực tế khá mơ hồ và khó khăn với trẻ, làm bé mất dẫn hứng thú, trở nên chán nản học toán. Lâu dần thành tích môn học tệ đi dẫn đến trẻ không nắm vững được kiến thức.
Cha mẹ cần làm gì để giúp con học toán tốt hơn?
Chương trình toán học tiểu học mới đã có nhiều điều chỉnh và đổi mới. Vì vậy để giúp trẻ học tốt hơn, cha mẹ hãy tìm hiểu và đồng hành, hỗ trợ con học tập tại nhà. Dưới đây The Dewey Schools gửi đến phụ huynh một số bí quyết hiệu quả để áp dụng nhé.
Khuyến khích trẻ tự học
Khuyến khích trẻ tự học nói riêng và tự giải quyết các vấn đề của bản thân trong cuộc sống nói chung là cách mà phụ huynh nên áp dụng với con tại nhà. Đây là cách giúp trẻ trở nên tự lập, chủ động, nâng cao năng lực tư duy, tìm kiếm giải pháp cá nhân và giúp các bé tự tin.
Đối với môn toán, phụ huynh hãy bắt đầu bằng việc đơn giản là để trẻ tự làm bài tập ở nhà. Với các bài toán khó, cha mẹ có thể gợi ý, mở ra các hướng làm bài tập, sau đó để con tự giải toán. Đây là cách giúp trẻ tự tìm hiểu và ghi nhớ kiến thức, phát huy khả năng tư duy, nhận thức, phân tích về môn học.
Khuyến khích trẻ tự học
Liên kết việc học toán với thực tiễn
Liên kết việc học toán với thực tiễn và các vấn đề cuộc sống là cách học toán tiểu học hiệu quả. Vì vậy, tại nhà phụ huynh không nên ép con phải làm quá nhiều bài tập trong sách vở, hay các bài toán nâng cao. Thay vào đó hãy tạo điều kiện cho con tham gia các hoạt động như chơi trò mua bán hàng, đi chợ, mua sắm ở siêu thị… Đây là cách giúp trẻ tính toán tốt hơn, ghi nhớ kiến thức toán học lâu hơn.
Đánh giá và điều chỉnh việc học phù hợp
Trên thực tế rất nhiều phụ huynh coi trọng điểm số của trẻ trên lớp học dẫn đến việc ép con học tập quá nhiều, quá căng thẳng. Mặc dù điểm số là 1 tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả học tập của trẻ tuy nhiên cha mẹ nên xem đây là tiêu chí để cân nhắc, đánh giá và điều chỉnh việc học phù hợp với con.
Chúng ta nên dành thời gian trò chuyện với trẻ thường xuyên để kịp thời chia sẻ những khó khăn và vướng mắc trong việc học. Khi dạy con học, cha mẹ nên gợi mở để trẻ tự học, tự tìm hiểu kiến thức, chỉ hỗ trợ khi nội dung bài quá khó trẻ không thể tự giải quyết được.
Trao đổi với con thường xuyên sẽ giúp cha mẹ nhanh chóng nhận ra vấn đề của con để kịp thời hỗ trợ một cách tốt nhất. Đồng thời đây cũng là cách gắn kết tình cảm gia đình, tình cảm giữa cha mẹ và con cái.
>>> Xem ngay: Đổi mới phương pháp dạy học theo năng lực học sinh
Tương tác hai chiều khi giảng dạy
Cần tương tác 2 chiều khi giảng dạy toán cho trẻ
Phụ huynh cần chú ý khi giúp con học tại nhà chúng ta nên hình thành sự tương tác 2 chiều, cho trẻ được phép phản biện, tranh luận với cha mẹ về vấn đề toán học. Việc áp đặt ý kiến cá nhân lên trẻ dễ khiến con cảm thấy bực bội, khó chịu, không thoải mái là cho việc học trở nên căng thẳng, không hiệu quả.
Tương tác 2 chiều là phương pháp giúp trẻ hình thành năng lực tư duy phản biện, phát triển ngôn ngữ, mạnh dạn, tự tin thể hiện quan điểm cá nhân, thể hiện bản thân. Trong mỗi trường hợp, cha mẹ nên lắng nghe, giải thích, gợi mở tạo điều kiện để trẻ phân tích, tìm tòi và đưa ra kết luận vấn đề đúng đắn.
Cha mẹ có thể chọn cách đưa ra vấn đề sai, bài toán giải sai để thử khả năng của con, thông qua cách dạy phản biện trẻ biết cách nhìn nhận vấn đề, phát huy điểm mạnh của mình. Tuy nhiên trong phản biện, phụ huynh nên tránh việc biến tranh luận thành tranh cãi. Chúng ta hãy trở thành người hỗ trợ và đồng hành cùng con học tập và tiến bộ.
Với 7 phương pháp dạy học toán ở tiểu học hiệu quả trên đây, The Dewey Schools hy vọng thông tin này sẽ giúp thầy cô và phụ huynh định hướng, hỗ trợ trẻ học toán một cách hiệu quả, hào hứng nhất. Đồng thời chúng ta sẽ có những đánh giá và điều chỉnh phù hợp tạo điều kiện cho trẻ phát huy hết tiềm năng của mình.
