Khi mọi người nói về việc học và dạy, họ thường nhắc đến loại hình học tập truyền thống mà hầu hết mọi người đều quen thuộc.
Học tập truyền thống bao gồm việc học trong bối cảnh lớp học khi người dạy giảng bài. Học sinh bổ sung những bài giảng này bằng các bài đọc trích từ sách, hoàn thành bài tập về nhà và cùng hoạt động để hoàn thành bài hàng ngày trên lớp.
Tuy nhiên, đây không phải là hình thức học tập duy nhất. Nhiều loại phương pháp tiếp cận giáo dục đã được phát triển trong nhiều năm qua, bao gồm học tập dựa trên vấn đề, học tập truy vấn và các phương pháp khác. Tuy nhiên, hình thức học tập lâu đời nhất mà loài người biết đến là học tập thông qua trải nghiệm.
Trải nghiệm thúc đẩy mọi học viên hỏi từ môi trường của họ và thông qua các tương tác hàng ngày. Chính trải nghiệm đã giúp mọi người lần đầu tiên quan sát môi trường xung quanh và nghĩ ra lý do tại sao một số sự kiện nhất định lại xảy ra.
Ngay cả trong bối cảnh hiện đại, học tập trải nghiệm vẫn tiếp tục là một phương pháp được sử dụng để giúp học sinh học tập. Trong bối cảnh được hợp thức hóa, học tập trải nghiệm không chỉ đơn thuần là để học sinh thực hành với các tài liệu. Thay vào đó, học tập trải nghiệm là một quá trình bao gồm việc suy ngẫm về quá trình hoàn thành công việc và cách thức hoàn thành quá trình đó.
Các nguyên tắc Học tập Trải nghiệm
Lớp học truyền thống tuân theo một định dạng khá quen thuộc bao gồm bài giảng, bài tập về nhà và một cấu trúc có thể dự đoán được. Nguyên tắc đầu tiên của học tập trải nghiệm là lớp học cần phải là môi trường có sự kết nối cao, nhấn mạnh vào sự phối hợp và cộng tác, thay vì nhấn mạnh vào cấu trúc truyền thống. Trong những môi trường này, học sinh chỉ cần được trải nghiệm lớp học bán cấu trúc, trong đó các em có thời gian để tương tác với nhau và học hỏi lẫn nhau.
Vì có nhiều nguyên tắc đằng sau học tập trải nghiệm, nên chúng sẽ được trình bày tóm tắt ở đây. Một nguyên tắc quan trọng là việc học diễn ra khi những trải nghiệm cụ thể đi kèm với sự phản ánh và phân tích phản biện, cho phép học sinh tổng hợp thông tin đã học và đi đến sự hiểu biết sâu sắc hơn về một chủ đề. Điểm này một lần nữa nhấn mạnh tầm quan trọng của sự phản ánh trong học tập trải nghiệm.
Trải nghiệm cần diễn ra theo một định dạng có cấu trúc, trong đó học sinh tham gia, yêu cầu học sinh phải tự mình điều tra và đặt câu hỏi, và yêu cầu học sinh phải tham gia về mặt trí tuệ, xã hội, tình cảm và thể chất nếu cần. Việc học diễn ra do trải nghiệm được cá nhân hóa cho học sinh và thường liên quan đến việc phát triển mối quan hệ giữa những học sinh khác mà các em tiến hành điều tra cùng.
Trải nghiệm không phải lúc nào cũng dẫn đến thành công, nhưng trải nghiệm luôn dẫn dắt đến việc học, vì học sinh vẫn có thể học hỏi từ những thất bại của mình. Vai trò của người dạy trong tất cả những điều này là tạo ra một bộ ranh giới phù hợp và một lớp học có đủ cấu trúc để tạo điều kiện cho việc học nhưng cũng đủ linh hoạt để khuyến khích sự tham gia.
Các cơ hội học tập tự phát cũng được khuyến khích hơn là tuân thủ cứng nhắc các định dạng lớp học. Những điều này thường mô tả các nguyên tắc làm nền tảng cho học tập trải nghiệm, mặc dù chúng không nhất thiết làm sáng tỏ cách thức học tập trải nghiệm diễn ra.
Chuẩn bị cho lớp học trải nghiệm
Việc thiết lập lớp học trải nghiệm không hoàn toàn khác so với các phương pháp giáo dục khác. Ví dụ, phần đầu tiên của việc xây dựng bài học trải nghiệm là đánh giá học sinh trong lớp.
Ở giai đoạn đầu này, điều quan trọng là phải hiểu kiểu học sinh nào trong lớp. Các em có bao nhiêu trải nghiệm nghiệm với tài liệu? Một số học sinh có tiến bộ hơn những học sinh khác không? Lớp học có đa dạng và cần hướng dẫn phù hợp với văn hóa không? Mỗi bài học phải được điều chỉnh để đáp ứng nhu cầu của học sinh.
Sau khi xác định được đối tượng học sinh, người dạy có thể bắt đầu thiết kế các hoạt động. Các hoạt động này phải đáp ứng các nhu cầu đã xác định khi bạn đánh giá đối tượng học sinh của mình.
Giáo viên nên tập trung vào các phần bài học mà họ đã đưa ra mà ở đó trải nghiệm trực tiếp sẽ có lợi. Không phải tất cả các phần của bài học đều tự nhiên phù hợp với việc học trải nghiệm như những phần khác. Do thời gian học trên lớp có hạn, điều quan trọng là phải tìm ra những lĩnh vực mà việc học trải nghiệm có thể dễ dàng được giới thiệu nhất ở đây.
Các hoạt động phải được thiết kế để giúp đáp ứng các mục tiêu của khóa học và phù hợp với phong cách học tập cũng như trình độ phát triển của học sinh. Giáo viên không nên giới thiệu phương pháp học tập trải nghiệm vì lợi ích của chính nó. Thay vào đó, họ nên tự hỏi những cách tiếp cận như vậy giúp truyền đạt các khái niệm chính của khóa học như thế nào.
Điều quan trọng nữa là khi thiết kế khóa học phải tính đến những đánh đổi khi sử dụng phương pháp tiếp cận trải nghiệm. Do phải đầu tư thời gian, một số khía cạnh khác của bài học có thể cần phải hy sinh để dành thời gian cho bài học trải nghiệm.
Giáo viên cũng nên đảm bảo rằng có sự hỗ trợ phù hợp để họ triển khai các loại bài học này trong lớp học của mình. Các tổ chức có thể cung cấp sự hỗ trợ có giá trị có thể giúp việc chuyển đổi sang phương pháp tiếp cận trải nghiệm dễ dàng hơn nhiều so với việc giáo viên tự mình thử nghiệm.
Các hoạt động học tập trải nghiệm
Việc nhấn mạnh vào trải nghiệm trong học tập trải nghiệm có nghĩa là có nhiều cách khác nhau để dạy học sinh. Ở cấp tiểu học hoặc trung học cơ sở, học sinh có thể được khuyến khích học tập chỉ bằng cách đưa các em ra ngoài trời. Ở ngoài trời, học sinh có thể quan sát và khám phá các loại cây, đất và hạt giống khác nhau.
Một chuyến đi ra ngoài trời giúp học sinh có cơ hội quan sát cách cây phát triển trong các điều kiện khác nhau, bao gồm cả nơi có nắng và nơi râm mát. Học sinh có thể tự trồng cây của mình trong các điều kiện khác nhau để so sánh cách chúng phát triển theo thời gian hoặc tưới nước cho cây với tốc độ khác nhau để xem sự phát triển của cây bị ảnh hưởng như thế nào. Ở cấp tiểu học và trung học cơ sở, trọng tâm là các hoạt động vui nhộn và hấp dẫn nhưng vẫn truyền tải được những bài học quan trọng.
Một bài học khác rút ra từ kinh nghiệm của giáo viên là trong lĩnh vực lịch sử và chính trị. Trong nhiều năm, giáo viên lịch sử đã tìm cách tạo ra những cách để đưa kiến thức vào cuộc sống. Một trong những cách có thể thực hiện được điều này là dưới dạng phim hoạt hình chính trị.
Phim hoạt hình là một cách dễ dàng để thu hút học sinh trung học cơ sở, những người thường không hứng thú với việc học và dễ bị mất tập trung. Phim hoạt hình chính trị kích thích thị giác và truyền tải một lượng lớn thông tin trong một không gian nhỏ.
Học sinh có thể được giới thiệu về phim hoạt hình chính trị và được dạy cách diễn giải chúng. Đối với khía cạnh trải nghiệm của bài học này, sau đó học sinh có thể được yêu cầu xác định các vấn đề quan trọng đối với mình và tự tạo phim hoạt hình chính trị để nêu bật điều gì quan trọng đối với mình và vấn đề là gì.
Ở cấp trung học phổ thông, giáo viên thường tuân theo cùng một mô hình là cố gắng tìm ra những cách cuốn hút học sinh để học sinh thực hành bài học của mình. Tuy nhiên, do khả năng học tập nâng cao hơn của học sinh trung học phổ thông, việc học trải nghiệm bắt đầu giải quyết các chủ đề ngày càng phức tạp trong khi vẫn vui vẻ và hấp dẫn. Ví dụ, học sinh học các khóa khoa học bắt đầu tìm hiểu về DNA và tế bào ở cấp trung học phổ thông.
Để giúp học sinh hình dung các yếu tố vi mô của sự sống này, giáo viên có thể hướng dẫn học sinh tạo mô hình tế bào hoặc DNA. Tuy nhiên, thay vì yêu cầu học sinh tạo ra các mô hình này bằng tăm hoặc giấy, các em có thể làm chúng bằng thực phẩm. Ví dụ, món tráng miệng và đồ ngọt là những cách ngon miệng để tạo ra các mô hình này.
Cuối cùng, các nguyên tắc cơ bản đằng sau việc học tập trải nghiệm phù hợp với hầu hết các phương pháp giáo dục khác. Giáo viên vẫn phải tính đến phong cách học tập của học sinh và thiết kế bài học hấp dẫn đối với nhiều học viên khác nhau. Tuy nhiên, cần tập trung vào việc tạo ra các bài học mà học sinh được thực hành với các tài liệu của mình.
Về cơ bản nhất, các bài học như vậy bao gồm việc tự tay sáng tạo, nhưng giáo viên có thể đưa bài học tiến xa hơn một bước và đưa học sinh ra môi trường bên ngoài bất cứ khi nào có thể. Miễn là bài học nâng cao việc học và cải thiện cơ hội đạt được các mục tiêu học tập, thì quá trình học tập trải nghiệm sẽ có lợi cho học sinh.
Phương pháp tiếp cận năm bước để học tập trải nghiệm
Nhìn chung, giáo viên có thể thiết kế bài học theo bất kỳ cách nào họ muốn, nhưng các nhà nghiên cứu đã đề xuất một quy trình năm bước để hướng dẫn chung cho việc học của học sinh. Bước đầu tiên bao gồm thực sự hoàn thành hoạt động. Phần quan trọng nhất của việc học tập trải nghiệm là trải nghiệm thực tế, vì vậy học sinh phải hoàn thành bài tập của mình và trải nghiệm những gì giáo viên đã thiết kế cho các em.
Sau khi hoàn thành một bài học, học sinh nên suy ngẫm về những gì mình đã làm. Các em nên chia sẻ kết quả hành động của mình, nhận phản ứng từ người khác và học hỏi từ những người khác về các cách tiếp cận khác nhau đối với tài liệu. Trọng tâm trong giai đoạn này là để học sinh tương tác và xem mỗi cách tiếp cận diễn ra khác nhau như thế nào.
Sau khi hoàn thành, học sinh có thể bắt đầu suy nghĩ sâu hơn một chút về trải nghiệm của mình. Ở giai đoạn thứ ba này, các cuộc thảo luận cần phải liên tục và mang tính phân tích hơn so với giai đoạn đầu khi học sinh chia sẻ kết quả. Thay vào đó, tại thời điểm này, học sinh cần phân tích những gì đã xảy ra và kết nối việc học của mình với các bài học trước đó và trong tương lai.
Học sinh nên thảo luận cụ thể về cách các em thực hiện công việc của mình và bất kỳ sự việc hoặc vấn đề nào mà các em có thể gặp phải. Học sinh cũng nên thảo luận về bất kỳ bài học nào xuất hiện từ những phát hiện trong công việc của mình. Tất nhiên, khả năng đi sâu sẽ khác nhau tùy thuộc vào trình độ lớp học của học sinh. Tuy nhiên, học sinh phải luôn luôn có thể liên kết ít nhất những gì mình đã học với các bài học rộng hơn trên lớp.
Giai đoạn thứ tư của hướng dẫn bao gồm việc thiết lập tầm quan trọng của những gì đã học. Học sinh nên tự hỏi tầm quan trọng của các bài học của mình bao gồm những gì và làm thế nào để áp dụng trong bối cảnh đời sống thực tế.
Học sinh cần biết rằng kiến thức không tồn tại trong chân không mà thay vào đó có khả năng áp dụng vào thế giới thực. Giai đoạn thứ tư này liên quan trực tiếp đến giai đoạn thứ năm, tại đó, học sinh cần áp dụng những gì đã học.
Việc áp dụng thông tin đã học có thể diễn ra trong cả môi trường tương tự hoặc rất khác. Tại thời điểm này, học sinh cần được hướng dẫn về cách áp dụng kiến thức của mình trong bối cảnh học tập hiện tại và cách chuyển kiến thức đó sang bối cảnh mới.
Khi học sinh hoàn thành các bài học trải nghiệm, các em cần cảm thấy mình sở hữu kiến thức vừa học được. Các em cần tự tin rằng mình nắm vững kiến thức đó và có thể áp dụng.
Giáo viên có nhiệm vụ quan trọng là biến việc học trải nghiệm thành trọng tâm của học sinh, cho phép học sinh thực hành nhiều hơn và kết nối nhiều hơn vào tài liệu của mình. Đối với nhiều giáo viên, việc thoát khỏi các bài giảng truyền thống có thể khó khăn. Tuy nhiên, điều quan trọng là tạo ra một môi trường linh hoạt mà giáo viên không chi phối các hoạt động.
Học sinh cần cảm thấy được tự do, cho phép các em thử nghiệm trongp hạm vi rộng hơn hơn đối với công việc của mình và chấp nhận rủi ro. Giáo viên nên hướng dẫn học sinh để các em tự thấy được mục tiêu bài học của lớp học thay vì chỉ cố gắng nói cho học sinh biết mục đích của từng bài học. Nói cách khác, giáo viên nên để học sinh tự kết nối các điểm.
Ai được hưởng lợi nhiều nhất từ phương pháp học tập trải nghiệm
Mặc dù phương pháp học tập trải nghiệm có thể mang lại lợi ích cho học sinh ở mọi hoàn cảnh, nhưng có những đối tượng học viên cụ thể có nhiều khả năng được hưởng lợi từ phương pháp học tập trải nghiệm hơn những nhóm khác.
Một trong số đó là học viên trưởng thành, thường là người lớn tuổi đã không học trong lớp học truyền thống trong một thời gian và sẽ được hưởng lợi từ cách học tập trải nghiệm diễn ra trong bối cảnh có liên quan. Phương pháp này giúp thúc đẩy động lực của học viên và giúp họ quay lại nhịp độ học tập.
Một học viên khác được hưởng lợi mạnh mẽ từ phương pháp học tập trải nghiệm là những học viên được hưởng lợi nhiều nhất khi được đặt vào trong những bối cảnh có liên quan tương tự nhau. Đây là những người mà đối với họ, trải nghiệm thực tế dường như là người thầy tốt nhất.
Những học viên này thường trùng lặp với nhóm học viên thứ ba được hưởng lợi từ phương pháp học tập trải nghiệm, tức là những học viên gặp khó khăn trong lớp học chính thức. Đây là học viên thường gặp khó khăn khi học từ các bài giảng và các phương pháp truyền thống khác, bao gồm cả việc đọc sách.
Những học viên như vậy thấy khó khăn khi phải ngồi trong một lớp học thông thường và được hưởng lợi nhiều hơn khi tham gia tích cực vào việc học của mình. Cuối cùng, học tập trải nghiệm có thể mang lại lợi ích cho tất cả học viên trong vai trò bổ trợ cho việc học truyền thống.
Bên cạnh những nhóm sinh viên rộng lớn mà việc học tập trải nghiệm có thể có lợi, cũng có những nhóm nhất định có khả năng được hưởng lợi từ việc sử dụng phương pháp tiếp cận trải nghiệm.
Ví dụ, sinh viên thiểu số thường gặp khó khăn trong việc tìm cách tham gia hoạt động thực tập. Do đó, việc học tập trải nghiệm có thể có lợi vì nó cho phép những sinh viên này có được trải nghiệm trực tiếp mà họ không nhận được trong các kỳ thực tập thông thường.
Điều này chứng minh giá trị của trải nghiệm không chỉ trong việc cải thiện thành quả học tập mà còn trong việc tạo ra những trải nghiệm thực tế có thể có lợi khi chuyển sang môi trường làm việc.
Các nhà nghiên cứu trước đây đã lưu ý rằng, đối với các trường đang cố gắng mở rộng sức hấp dẫn và sự liên quan của mình đối với sinh viên, việc sử dụng học tập trải nghiệm có thể có hữu ích như một cách để truyền tải các kỹ năng có thể mang lại cho học sinh các kỹ năng cần thiết để thành công sau khi rời ghế nhà trường.
Nguồn tham khảo: https://www.educationcorner.com/experiential-learning-guide/
