Các nhà quản lý giáo dục có thể hướng dẫn giáo viên triển khai những cơ hội học tập hấp dẫn cho học sinh trên toàn bộ chương trình giảng dạy.
Hai năm trước, các học sinh trong lớp học lãnh đạo của tôi nhận thấy công viên gần trường, nơi chúng tôi thường sử dụng để học tập ngoài trời đang bị cỏ dại mọc um tùm. Các em đặt giả thuyết rằng khu rừng tự nhiên ở đây đang bị các loài thực vật ngoại lai cạnh tranh.
Chúng tôi đã đưa giả thuyết này đến cơ quan quản lý công viên và hợp tác với một kiểm lâm địa phương để tìm hiểu cách xác định các loài xâm lấn. Lớp học của tôi nhận trách nhiệm chăm sóc một phần công viên và thực hiện dự án phục vụ cộng đồng mang tên “Chiến binh diệt cỏ dại”. Từ góc nhìn của học sinh, các em có cơ hội nhận thức một vấn đề, tìm hiểu giải pháp và trực tiếp tạo ra tác động tích cực cho cộng đồng. Còn với tôi với tư cách là một nhà giáo dục, tôi may mắn được chứng kiến toàn bộ một chu trình học tập trải nghiệm diễn ra.
Theo Hiệp hội Giáo dục Trải nghiệm (Association for Experiential Education), phương pháp này giúp người học “rút ra kiến thức thông qua trải nghiệm thực tế và quá trình suy ngẫm tập trung, từ đó phát triển kỹ năng, xác định giá trị và nâng cao năng lực đóng góp cho cộng đồng.”
Học tập trải nghiệm có thể diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau. Giáo viên có thể áp dụng các mô phỏng, nhập vai hay các dự án thực tế vào bài giảng. Một số trường học đã tích hợp phương pháp này bằng cách xây dựng các học kỳ ngắn hoặc các khối học bổ trợ trong lịch học để tạo điều kiện cho học sinh có trải nghiệm học tập sâu sắc. Dù ở hình thức nào, mục tiêu cốt lõi vẫn là giúp học sinh tự rút ra ý nghĩa từ những trải nghiệm của mình.
Tuy nhiên, không phải lúc nào việc triển khai học tập trải nghiệm cũng dễ dàng và có thể duy trì lâu dài trong chương trình giảng dạy. Dưới đây là ba chiến lược giúp nâng cao chất lượng học tập trải nghiệm và chứng minh hiệu quả của phương pháp này với toàn bộ cộng đồng trường học.
Chiến lược 1: Linh hoạt nhưng có định hướng
Nếu chương trình học truyền thống giống như một dàn nhạc giao hưởng với cấu trúc chặt chẽ, thì học tập trải nghiệm lại giống như một bản nhạc jazz – có nhiều không gian để sáng tạo nhưng vẫn dựa trên một khuôn khổ nhất định.
Để triển khai học tập trải nghiệm một cách linh hoạt nhưng nhất quán, trường học có thể áp dụng một khung hướng dẫn chung. Khi giáo viên cùng nhau xây dựng và điều chỉnh khung này, họ sẽ có cảm giác được sở hữu và sẵn sàng áp dụng hơn.
Ví dụ, trường của chúng tôi đã chuyển đổi mô hình học tập trải nghiệm của David Kolb thành bốn giai đoạn: Học – Thực hành – Suy ngẫm – Hành động.
- Học: Học sinh nghiên cứu lý thuyết (ví dụ: cách đọc bản đồ địa hình và sử dụng la bàn).
- Thực hành: Các em áp dụng kỹ năng vào thực tế ngoài trời.
- Suy ngẫm: Đánh giá những gì đã làm tốt và những gì cần cải thiện.
- Hành động: Học sinh hướng dẫn lại cho các em nhỏ hơn trong học kỳ tiếp theo.
Khung này giúp giáo viên có thể tự do thiết kế dự án theo thế mạnh và đam mê của mình, đồng thời đảm bảo học sinh có một quy trình rõ ràng để rút ra ý nghĩa từ trải nghiệm.
Chiến lược 2: Cung cấp hình mẫu cụ thể
Vì học tập trải nghiệm có rất nhiều hình thức khác nhau, giáo viên mới tiếp cận phương pháp này có thể gặp khó khăn trong việc thiết kế bài giảng. Một giải pháp hiệu quả là xây dựng mối quan hệ cố vấn giữa giáo viên có kinh nghiệm và giáo viên mới.
Trường tôi đã thành lập một Ủy ban Học tập Trải nghiệm, nơi các giáo viên có thể kết nối và hỗ trợ lẫn nhau. Các giáo viên mới sẽ được hướng dẫn cụ thể và có thể tham khảo những ví dụ thành công để áp dụng vào lớp học của mình.
Chiến lược 3: Tận dụng sự hỗ trợ của cộng đồng
Một cách tuyệt vời để thúc đẩy học tập trải nghiệm là thu hút sự tham gia của cộng đồng. Khi học sinh làm việc với phụ huynh, cựu học sinh, doanh nhân hoặc các chuyên gia trong lĩnh vực thực tế, các em sẽ có cơ hội học hỏi sâu sắc hơn.
Ví dụ, chương trình khởi nghiệp tại trường tôi đã tận dụng mạng lưới cộng đồng để hỗ trợ học sinh. Khi học sinh trình bày dự án “Shark Tank” của mình, hội đồng đánh giá không chỉ bao gồm giáo viên mà còn có phụ huynh, cựu học sinh, và các doanh nhân địa phương.
Một số ý tưởng khởi nghiệp gần đây của học sinh bao gồm:
- Một ứng dụng chính trị giúp cử tri trẻ tuổi tìm hiểu quan điểm của các chính trị gia về các vấn đề quan trọng.
- Một công ty tái chế thiết bị điện tử cũ nhằm giảm thiểu rác thải công nghệ.
Mặc dù sản phẩm cuối cùng không phải là yếu tố quan trọng nhất, nhưng quá trình khám phá, nghiên cứu và phát triển ý tưởng mới là giá trị cốt lõi mà học sinh nhận được.
Kết luận
Dù mục tiêu của bạn là khuyến khích giáo viên thử nghiệm các phương pháp giảng dạy phi truyền thống hay thuyết phục ban giám hiệu triển khai các chương trình trải nghiệm kéo dài nhiều tuần, thì ba chiến lược trên đều có thể giúp tích hợp học tập trải nghiệm vào chương trình giảng dạy một cách hiệu quả.
Học tập trải nghiệm không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức mà còn rèn luyện tư duy phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề và trách nhiệm cộng đồng – những yếu tố quan trọng giúp các em phát triển toàn diện trong tương lai.
Nguồn tham khảo: https://www.edutopia.org/article/3-ways-encourage-experiential-learning-your-school/
